Share

Beseda 191.

Beseda prekoravanja

الْحَمْدُ للهِ الَّذِي لَبِسَ الْعِزَّ وَالْكِبْرِيَاءَ، وَاخْتَارَهُمَا لِنَفْسِهِ دُونَ خَلْقِهِ، وَجَعَلَهُمَا حِمًى وَحَرَمًا عَلَى غَيْرِهِ، وَاصْطَفَاهُمَا لِجَلَالِهِ

Neka je hvala Bogu, Koji je Sebe zaodenuo u čast i uzvišenost i izabrao ih za Sebe, a ne za stvorenja Svoja. On ih je učinio nedostupnim i zabranjenim za druge osim Sebe, i odabrao ih za veličinu Svoju.

Glava neposlušnosti

وَجَعَلَ اللَّعْنَةَ عَلَى مَنْ نَازَعَهُ فِيهِمَا مِنْ عِبَادِهِ، ثُمَّ اخْتَبَرَ بِذَلِكَ مَلَائِكَتَهُ الْمُقَرَّبِينَ، لِيَمِيزَ الْمُتَوَاضِعِينَ مِنْهُمْ مِنَ الْمُسْتَكْبِرِينَ، فَقَالَ سُبْحَانَهُ، وَهُوَ الْعَالِمُ بِمُضْمَرَاتِ الْقُلُوبِ، وَمَحْجُوبَاتِ الْغُيُوبِ: إِنِّي خالِقٌ بَشَراً مِنْ طِينٍ، فَإِذا سَوَّيْتُهُ وَنَفَخْتُ فِيهِ مِنْ رُوحِي فَقَعُوا لَهُ ساجِدِينَ، فَسَجَدَ الْمَلائِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ إِلَّا إِبْلِيسَ اعْتَرَضَتْهُ الْحَمِيَّةُ، فَافْتَخَرَ عَلَى آدَمَ بِخَلْقِهِ، وَتَعَصَّبَ عَلَيْهِ لِأَصْلِهِ، فَعَدُوُّ اللهِ إِمَامُ الْمُتَعَصِّبِينَ وَسَلَفُ الْمُسْتَكْبِرِينَ، الَّذِي وَضَعَ أَسَاسَ الْعَصَبِيَّةِ، وَنَازَعَ اللهَ رِدَاءَ الْجَبْرِيَّةِ، وَادَّرَعَ لِبَاسَ التَّعَزُّزِ، وَخَلَعَ قِنَاعَ التَّذَلُّلِ، أَلَا تَرَوْنَ كَيْفَ صَغَّرَهُ اللهُ بِتَكَبُّرِهِ، وَوَضَعَهُ بِتَرَفُّعِهِ، فَجَعَلَهُ فِي الدُّنْيَا مَدْحُورًا، وَأَعَدَّ لَهُ فِي الْآخِرَةِ سَعِيرًا

On je bacio prokletstvo na onog od robova Svojih koji se s Njim takmiči u njima. A onda je u vezi s tim stavio na iskušenje bliske anđele Svoje da bi među njima izdvojio ponizne od uznositih. Tako je Uzvišeni, a On zna sve što je skriveno u srcima i sve što je iza nevidljivog, rekao: „Pazite, stvoriću čoveka od ilovače; i kada ga potpuno oblikujem i udahnem u njega od Duha Moga, padnite ničice pred njim!“ Potom anđeli padoše ničice, svi oni zajedno, osim Iblisa. (Kur'an, 38:71-74) Oholost se isprečila pred njim, te se svojim stvaranjem osećao nadmenim naspram Adema i hvalisao se nad njim poreklom svojim. Tako, taj neprijatelj Božiji jeste vođa razmetljivih i preteča oholih. On je postavio temelje raskola stranačkog, prepirao se s Bogom o odeći veličine, navukao odeću bahatosti i skinuo veo poniznosti. Zar ne vidite kako ga je Bog unizio za oholost njegovu, i ponizio ga za njegovo uznošenje sebe? On ga je prognao na svet ovaj i osigurao za njega vatru rasplamsalu na svetu onome.

Božije iskušenje stvorenjima

وَلَوْ أَرَادَ اللهُ أَنْ يَخْلُقَ آدَمَ مِنْ نُورٍ يَخْطَفُ الْأَبْصَارَ ضِيَاؤُهُ، وَيَبْهَرُ الْعُقُولَ رُوَاؤُهُ، وَطِيبٍ يَأْخُذُ الْأَنْفَاسَ عَرْفُهُ لَفَعَلَ، وَلَوْ فَعَلَ لَظَلَّتْ لَهُ الْأَعْنَاقُ خَاضِعَةً، وَلَخَفَّتِ الْبَلْوَى فِيهِ عَلَى الْمَلَائِكَةِ، وَلَكِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ يَبْتَلِي خَلْقَهُ بِبَعْضِ مَا يَجْهَلُونَ أَصْلَهُ، تَمْيِيزًا بِالِاخْتِبَارِ لَهُمْ، وَنَفْيًا لِلِاسْتِكْبَارِ عَنْهُمْ، وَإِبْعَادًا لِلْخُيَلَاءِ مِنْهُمْ

Da je Bog hteo da stvori Adema od svetlosti čija bi blistavost zablještela oči, čija bi lepota zasenila umove i čiji bi miomiris zaustavljao dah, On bi to svakako učinio. A da je On učinio tako, vratovi bi ostali pognuti u poniznosti pred njim i iskušenje anđela naspram njega bilo bi lakše. Ali Bog Uzvišeni iskušava stvorove Svoje onim čemu narav istinsku oni ne znaju da bi razlučio preko iskušenja ono što je za njih, odbio od njih uznošenje oholo i udaljio od njih umišljenost.

Uzimanje pouke

فَاعْتَبِرُوا بِمَا كَانَ مِنْ فِعْلِ اللهِ بِإِبْلِيسَ، إِذْ أَحْبَطَ عَمَلَهُ الطَّوِيلَ وَجَهْدَهُ الْجَهِيدَ، وَكَانَ قَدْ عَبَدَ اللهَ سِتَّةَ آلَافِ سَنَةٍ، لَا يُدْرَى أَمِنْ سِنِي الدُّنْيَا أَمْ مِنْ سِنِي الْآخِرَةِ عَنْ كِبْرِ سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ، فَمَنْ ذَا بَعْدَ إِبْلِيسَ يَسْلَمُ عَلَى اللهِ بِمِثْلِ مَعْصِيَتِهِ، كَلَّا مَا كَانَ اللهُ سُبْحَانَهُ لِيُدْخِلَ الْجَنَّةَ بَشَرًا بِأَمْرٍ أَخْرَجَ بِهِ مِنْهَا مَلَكًا، إِنَّ حُكْمَهُ فِي أَهْلِ السَّمَاءِ وَأَهْلِ الْأَرْضِ لَوَاحِدٌ، وَمَا بَيْنَ اللهِ وَبَيْنَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ هَوَادَةٌ فِي إِبَاحَةِ حِمًى حَرَّمَهُ عَلَى الْعَالَمِينَ

Zato, uzmite pouku iz onoga što je Bog učinio Iblisu. Pošto je bio ohol, Bog je u času jednom poništio dugotrajni rad njegov i napor veliki, iako je robovao Bogu šest hilljada godina, da li po računanju ovoga ili budućeg sveta, nije znano. Ko sada, posle  Iblisa, može da ostane siguran od Boga za neposlušnost sličnu? Ne, niko! Bog Uzvišeni neće uvesti u raj čoveka ako učini isto ono za šta je On iz njega isterao anđela. Sud Njegov prema stanovnicima neba i stanovnika Zemlje jedan je isti. Nema popustljivosti Božije prema bilo kome od stvorenja Njegovih, da bi učinio dozvoljenim područje koje je On zabranio svetovima svim.

Upozorenje na šejtana

فَاحْذَرُوا عِبَادَ اللهِ عَدُوَّ اللهِ أَنْ يُعْدِيَكُمْ بِدَائِهِ، وَأَنْ يَسْتَفِزَّكُمْ بِنِدَائِهِ، وَأَنْ يُجْلِبَ عَلَيْكُمْ بِخَيْلِهِ وَرَجِلِهِ، فَلَعَمْرِي، لَقَدْ فَوَّقَ لَكُمْ سَهْمَ الْوَعِيدِ، وَأَغْرَقَ إِلَيْكُمْ بِالنَّزْعِ الشَّدِيدِ، وَرَمَاكُمْ مِنْ مَكَانٍ قَرِيبٍ، فَقَالَ رَبِّ بِما أَغْوَيْتَنِي لَأُزَيِّنَنَّ لَهُمْ فِي الْأَرْضِ، وَلَأُغْوِيَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ، قَذْفًا بِغَيْبٍ بَعِيدٍ، وَرَجْمًا بِظَنٍّ غَيْرِ مُصِيبٍ، صَدَّقَهُ بِهِ أَبْنَاءُ الْحَمِيَّةِ وَإِخْوَانُ الْعَصَبِيَّةِ وَفُرْسَانُ الْكِبْرِ وَالْجَاهِلِيَّةِ، حَتَّى إِذَا انْقَادَتْ لَهُ الْجَامِحَةُ مِنْكُمْ، وَاسْتَحْكَمَتِ الطَّمَاعِيَّةُ مِنْهُ فِيكُمْ، فَنَجَمَتِ الْحَالُ مِنَ السِّرِّ الْخَفِيِّ إِلَى الْأَمْرِ الْجَلِيِّ، اسْتَفْحَلَ سُلْطَانُهُ عَلَيْكُمْ، وَدَلَفَ بِجُنُودِهِ نَحْوَكُمْ، فَأَقْحَمُوكُمْ وَلَجَاتِ الذُّلِّ، وَأَحَلُّوكُمْ وَرَطَاتِ الْقَتْلِ، وَأَوْطَئُوكُمْ إِثْخَانَ الْجِرَاحَةِ، طَعْنًا فِي عُيُونِكُمْ، وَحَزًّا فِي حُلُوقِكُمْ، وَدَقًّا لِمَنَاخِرِكُمْ، وَقَصْدًا لِمَقَاتِلِكُمْ، وَسَوْقًا بِخَزَائِمِ الْقَهْرِ إِلَى النَّارِ الْمُعَدَّةِ لَكُمْ، فَأَصْبَحَ أَعْظَمَ فِي دِينِكُمْ حَرْجًاـ، وَأَوْرَى فِي دُنْيَاكُمْ، قَدْحًا مِنَ الَّذِينَ أَصْبَحْتُمْ لَهُمْ مُنَاصِبِينَ، وَعَلَيْهِمْ مُتَأَلِّبِينَ، فَاجْعَلُوا عَلَيْهِ حَدَّكُمْ، وَلَهُ جِدَّكُمْ، فَلَعَمْرُ اللهِ لَقَدْ فَخَرَ عَلَى أَصْلِكُمْ، وَوَقَعَ فِي حَسَبِكُمْ، وَدَفَعَ فِي نَسَبِكُمْ، وَأَجْلَبَ بِخَيْلِهِ عَلَيْكُمْ، وَقَصَدَ بِرَجِلِهِ سَبِيلَكُمْ، يَقْتَنِصُونَكُمْ بِكُلِّ مَكَانٍ، وَيَضْرِبُونَ مِنْكُمْ كُلَّ بَنَانٍ، لَا تَمْتَنِعُونَ بِحِيلَةٍ، وَلَا تَدْفَعُونَ بِعَزِيمَةٍ، فِي حَوْمَةِ ذُلٍّ، وَحَلْقَةِ ضِيقٍ، وَعَرْصَةِ مَوْتٍ، وَجَوْلَةِ بَلَاءٍ، فَأَطْفِئُوا مَا كَمَنَ فِي قُلُوبِكُمْ مِنْ نِيرَانِ الْعَصَبِيَّةِ وَأَحْقَادِ الْجَاهِلِيَّةِ، فَإِنَّمَا تِلْكَ الْحَمِيَّةُ تَكُونُ فِي الْمُسْلِمِ مِنْ خَطَرَاتِ الشَّيْطَانِ وَنَخَوَاتِهِ وَنَزَغَاتِهِ وَنَفَثَاتِهِ، وَاعْتَمِدُوا وَضْعَ التَّذَلُّلِ عَلَى رُءُوسِكُمْ، وَإِلْقَاءَ التَّعَزُّزِ تَحْتَ أَقْدَامِكُمْ، وَخَلْعَ التَّكَبُّرِ مِنْ أَعْنَاقِكُمْ، وَاتَّخِذُوا التَّوَاضُعَ مَسْلَحَةً بَيْنَكُمْ وَبَيْنَ عَدُوِّكُمْ إِبْلِيسَ وَجُنُودِهِ، فَإِنَّ لَهُ مِنْ كُلِّ أُمَّةٍ جُنُودًا وَأَعْوَانًا وَرَجِلًا وَفُرْسَانًا، وَلَا تَكُونُوا كَالْمُتَكَبِّرِ عَلَى ابْنِ أُمِّهِ مِنْ غَيْرِ مَا فَضْلٍ جَعَلَهُ اللهُ فِيهِ، سِوَى مَا أَلْحَقَتِ الْعَظَمَةُ بِنَفْسِهِ مِنْ عَدَاوَةِ الْحَسَدِ، وَقَدَحَتِ الْحَمِيَّةُ فِي قَلْبِهِ مِنْ نَارِ الْغَضَبِ، وَنَفَخَ الشَّيْطَانُ فِي أَنْفِهِ مِنْ رِيحِ الْكِبْرِ، الَّذِي أَعْقَبَهُ اللهُ بِهِ النَّدَامَةَ، وَأَلْزَمَهُ آثَامَ الْقَاتِلِينَ إِلَى يَوْمِ الْقِيَامَةِ

Zato, budite oprezni, o robovi Božiji, da vas on ne zarazi bolešću svojom, zavede zovom i krene na vas konjicom i pešadijom svojom. Jer, tako mi života moga, on je naspram vas stavio u luk strelu pretnje, snažno zategao, pa vas gađa s položaja bliskog. (Na to Iblis) reče: „O Gospodaru moj! Budući da si me u zabludi ostavio, učiniću zaista da im se na Zemlji pričinjava lepo i sigurno ću ih namamiti u zabludu tegobnu.“ (Kur'an, 15:39) Iako je rekao tako samo nagađajući o budućnosti nepoznatoj i na osnovu pretpostavljanja pogrešnog, ipak sinovi nadutosti, braća pristranosti stranačke i konjanici oholosti i neznanja veruju mu toliko da kada se osobe nepokorne između vas poklone pred njim, i pohlepa njegova prema vama učvrsti, i ono što je bilo tajna skrivena pretvori se u činjenicu jasnu, on rasprostre vlast svoju nad vama i s vojskama kreće na vas. One će vas gurnuti u provalije poniženja, baciti u ponore ubijanja, te vas gaziti ozleđujući oči vaše udarcima kopalja, režući grkljane vaše, razdirući nozdrve vaše, kidajući udove vaše i povlačeći vas konopcima prisile prema vatri koja je već pripremljena za vas. Na taj način, on postaje štetniji veri vašoj i veći potpaljivač vatre u pogledu ovosvetskih stvari vaših, nego neprijatelji kojima se otvoreno suprotstavljate i na koje krećete vojskama svojim. Zato, okrenite protiv njega svu snagu svoju i usmerite napore svoje protiv njega, jer se on, Boga mi, hvalisao nad poreklom vašim, ponižavao vrednost vašu i lakomisleno govorio o rodoslovu vašem. On se uputio ka vama konjicom svojom i krenuo s pešadijom svojom na put vaš. Oni vas gone s mesta svakog i oni vas udaraju po prsnom zglobu svakom. Vi niste sposobni da se odbranite sredstvom nikakvim, niti ih možete odbiti nastojanjem ikakvim. U poniženju ste najgorem, u okovu teskobe, polju smrti i na putu nevolje. Zato, ugasite vatre pristranosti stranačke i plamene neznanja koji su pritajeni u srcima vašim. Ta oholost može postojati kod muslimana samo usled nagovaranja šejtanovih, bahatosti njegove, navođenja na zlo i došaptavanja njegovih. Izgradite svesti svoje da biste imali poniznost nad glavama svojim, da biste zgazili uznositost pod nogama svojim i da biste zbacili uobraženost s vratova svojih. Uzmite poniznost svoju kao oružje između vas i neprijatelja vašeg, Iblisa i vojski njegovih. On u narodu svakom ima borce, pomagače, pešadiju i konjicu. Ne budite kao onaj koji se oholo uzdiže nad sinom majke svoje bez odlike ikakve date mu od Boga, osim osećanja zavisti koje je nastalo iz njegovog osećanja veličine i vatre besa, koju je oholost rasplamsala u srcu njegovom. Šejtan mu u nos udahnjuje oholost njegovu, nakon koje mu Bog daje grižu savesti i veže za njega grehe ubica svih do dana sudnjeg.

Upozorenje na oholosti

أَلَا وَقَدْ أَمْعَنْتُمْ فِي الْبَغْيِ، وَأَفْسَدْتُمْ فِي الْأَرْضِ، مُصَارَحَةً للهِ بِالْمُنَاصَبَةِ، وَمُبَارَزَةً لِلْمُؤْمِنِينَ بِالْمُحَارَبَةِ، فَاللهَ اللهَ فِي كِبْرِ الْحَمِيَّةِ وَفَخْرِ الْجَاهِلِيَّةِ، فَإِنَّهُ مَلَاقِحُ الشَّنَئَانِ وَمَنَافِخُ الشَّيْطَانِ، الَّتِي خَدَعَ بِهَا الْأُمَمَ الْمَاضِيَةَ وَالْقُرُونَ الْخَالِيَةَ، حَتَّى أَعْنَقُوا فِي حَنَادِسِ جَهَالَتِهِ وَمَهَاوِي ضَلَالَتِهِ، ذُلُلًا عَنْ سِيَاقِهِ، سُلُسًا فِي قِيَادِهِ، أَمْرًا تَشَابَهَتِ الْقُلُوبُ فِيهِ، وَتَتَابَعَتِ الْقُرُونُ عَلَيْهِ، وَكِبْرًا تَضَايَقَتِ الصُّدُورُ بِهِ

Pazite! Preterujete u nasilju i remetite red na Zemlji u otvorenom suprotstavljanju Bogu i izazivanju vernika na borbu. Budite svesni Boga! I opet, Boga budite svesni u osećanju ponosa na oholost vašu i u hvalisanju neznanjem, jer je to koren neprijateljstva i namere šejtana čime je on zaveo narode pređašnje i doba prohujala; od toga oni zapadoše u mrak neznanja i ponore zablude svoje, potčinjavajući se vodstvu njegovom i prihvatajući vođenje njegovo. U tome su srca svih ljudi slična, pa su stoleća prolazila jedna za drugim upravo na način isti; postojala je oholost kojom su grudi stezane.

 

Upozorenje na sljepo sljeđenja velikana

أَلَا فَالْحَذَرَ الْحَذَرَ مِنْ طَاعَةِ سَادَاتِكُمْ وَكُبَرَائِكُمْ، الَّذِينَ تَكَبَّرُوا عَنْ حَسَبِهِمْ، وَتَرَفَّعُوا فَوْقَ نَسَبِهِمْ، وَأَلْقَوُا الْهَجِينَةَ عَلَى رَبِّهِمْ، وَجَاحَدُوا اللهَ عَلَى مَا صَنَعَ بِهِمْ، مُكَابَرَةً لِقَضَائِهِ، وَمُغَالَبَةً لِآلَائِهِ، فَإِنَّهُمْ قَوَاعِدُ أَسَاسِ الْعَصَبِيَّةِ، وَدَعَائِمُ أَرْكَانِ الْفِتْنَةِ، وَسُيُوفُ اعْتِزَاءِ الْجَاهِلِيَّةِ، فَاتَّقُوا اللهَ وَلَا تَكُونُوا لِنِعَمِهِ عَلَيْكُمْ أَضْدَادًا، وَلَا لِفَضْلِهِ عِنْدَكُمْ حُسَّادًا، وَلَا تُطِيعُوا الْأَدْعِيَاءَ الَّذِينَ شَرِبْتُمْ بِصَفْوِكُمْ كَدَرَهُمْ، وَخَلَطْتُمْ بِصِحَّتِكُمْ مَرَضَهُمْ، وَأَدْخَلْتُمْ فِي حَقِّكُمْ بَاطِلَهُمْ، وَهُمْ أَسَاسُ الْفُسُوقِ وَأَحْلَاسُ الْعُقُوقِ، اتَّخَذَهُمْ إِبْلِيسُ مَطَايَا ضَلَالٍ، وَجُنْدًا بِهِمْ يَصُولُ عَلَى النَّاسِ، وَتَرَاجِمَةً يَنْطِقُ عَلَى أَلْسِنَتِهِمْ، اسْتِرَاقًا لِعُقُولِكُمْ، وَدُخُولًا فِي عُيُونِكُمْ، وَنَفْثًا فِي أَسْمَاعِكُمْ، فَجَعَلَكُمْ مَرْمَى نَبْلِهِ، وَمَوْطِئَ قَدَمِهِ، وَمَأْخَذَ يَدِهِ

Budite oprezni! Budite oprezni prema poslušnosti vođama vašim i starešinama vašim koji se ponose postignućima svojim i hvališu rodoslovom svojim. Oni prebacuju postupak ružan na Gospodara svoga i prepiru se s Bogom o onome što je On učinio s njima, poričući odredbu Njegovu i raspravljajući o blagodatima Njegovim. Oni su osnove temelju raskola stranačkog, najvažniji stubovi smutnje i sablje hvalisanja neznalačkog. Zato, budite svesni Boga i ne budite protivnici blagodati Njegovih prema vama, niti zavidni na dobroti Njegovoj nad vama. I ne slušajte one koji se pripisuju drugima mimo očeva svojih, čiju vodu prljavu pijete zajedno sa svojom čistom, čiju bolest mešate sa zdravljem svojim i čiju nepravdu unesoste u pravo svoje. Oni su osnova razvrata i prostirka nepokornosti. Iblis ih je učinio nosiocima zablude i vojnicima kojima napada ljude. Oni su jezici pomoću kojih on govori da bi zaveo umove vaše, ušao u oči vaše i dunuo u uši vaše. Na taj način on vas čini ciljem strela svojih, tlom kojim gaze noge njegove i mestom dohvata ruku svojih.

Uzimanje pouke od minulih

فَاعْتَبِرُوا بِمَا أَصَابَ الْأُمَمَ الْمُسْتَكْبِرِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ مِنْ بَأْسِ اللهِ وَصَوْلَاتِهِ وَوَقَائِعِهِ وَمَثُلَاتِهِ، وَاتَّعِظُوا بِمَثَاوِي خُدُودِهِمْ وَمَصَارِعِ جُنُوبِهِمْ، وَاسْتَعِيذُوا بِاللهِ مِنْ لَوَاقِحِ الْكِبْرِ، كَمَا تَسْتَعِيذُونَهُ مِنْ طَوَارِقِ الدَّهْرِ، فَلَوْ رَخَّصَ اللهُ فِي الْكِبْرِ لِأَحَدٍ مِنْ عِبَادِهِ لَرَخَّصَ فِيهِ لِخَاصَّةِ أَنْبِيَائِهِ وَأَوْلِيَائِهِ، وَلَكِنَّهُ سُبْحَانَهُ كَرَّهَ إِلَيْهِمُ التَّكَابُرَ، وَرَضِيَ لَهُمُ التَّوَاضُعَ، فَأَلْصَقُوا بِالْأَرْضِ خُدُودَهُمْ، وَعَفَّرُوا فِي التُّرَابِ وُجُوهَهُمْ، وَخَفَضُوا أَجْنِحَتَهُمْ لِلْمُؤْمِنِينَ، وَكَانُوا قَوْماً مُسْتَضْعَفِينَ، قَدِ اخْتَبَرَهُمُ اللهُ بِالْمَخْمَصَةِ، وَابْتَلَاهُمْ بِالْمَجْهَدَةِ، وَامْتَحَنَهُمْ بِالْمَخَاوِفِ، وَمَخَضَهُمْ بِالْمَكَارِهِ، فَلَا تَعْتَبِرُوا الرِّضَى وَالسُّخْطَ بِالْمَالِ وَالْوَلَدِ جَهْلًا بِمَوَاقِعِ الْفِتْنَةِ وَالِاخْتِبَارِ فِي مَوْضِعِ الْغِنَى وَالِاقْتِدَارِ، فَقَدْ قَالَ سُبْحَانَهُ وَتَعَالَى: أَيَحْسَبُونَ أَنَّما نُمِدُّهُمْ بِهِ مِنْ مالٍ وَبَنِينَ نُسارِعُ لَهُمْ فِي الْخَيْراتِ، بَلْ لا يَشْعُرُونَ، فَإِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ يَخْتَبِرُ عِبَادَهُ الْمُسْتَكْبِرِينَ فِي أَنْفُسِهِمْ بِأَوْلِيَائِهِ الْمُسْتَضْعَفِينَ فِي أَعْيُنِهِمْ

Uzmite pouku iz toga kako je on izazvao gnev Božiji, žestinu, ukor i kaznu na one koji su bili oholi među narodima ranijim. Uzmite opomenu iz polaganja njihovog na obraze njihove i padanja na strane njihove i tražite zaštitu Božiju od opasnosti oholosti kao što tražite zaštitu Njegovu od nevolja vremena. Jer da je Bog ikome od robova Svojih dopustio uznositost, On bi to dopustio odabranim verovesnicima i prijateljima Svojim. Ali, Uzvišeni im je učinio mrskim uznošenje oholo i zadovoljan je da oni budu ponizni. Zato, oni su polagali obraze svoje na zemlju, spuštali lica svoja u prašinu, skupljali krila svoja vernicima i bili slabašni. Bog ih je iskušavao glađu, pogađao ih tegobom, proveravao ih strahom i potresao ih neugodnostima. Ne smatrajte zato imetak i potomstvo u dobu imućnosti i moći znakom zadovoljstva ili srdžbe ne znajući za mesta iskušenja i provere kako Hvaljeni i Uzvišeni kaže: „Misle li oni, kada ih imetkom i sinovima pomažemo, da žurimo da im dobro učinimo? Nikako! Ali oni ne opažaju.“ (Kur'an, 23:55-56) Svakako, Bog Uzvišeni iskušava robove Svoje koji su oholi u dušama svojim putem prijatelja Svojih koji su slabašni u očima njihovim.

Skromnost vjerovjesnika

وَلَقَدْ دَخَلَ مُوسَى بْنُ عِمْرَانَ وَمَعَهُ أَخُوهُ هَارُونُ، عَلَيهِ السَّلامُ، عَلَى فِرْعَوْنَ وَعَلَيْهِمَا مَدَارِعُ الصُّوفِ، وَبِأَيْدِيهِمَا الْعِصِيُّ، فَشَرَطَا لَهُ إِنْ أَسْلَمَ بَقَاءَ مُلْكِهِ وَدَوَامَ عِزِّهِ، فَقَالَ: أَلَا تَعْجَبُونَ مِنْ هَذَيْنِ يَشْرِطَانِ لِي دَوَامَ الْعِزِّ وَبَقَاءَ الْمُلْكِ، وَهُمَا بِمَا تَرَوْنَ مِنْ حَالِ الْفَقْرِ وَالذُّلِّ، فَهَلَّا أُلْقِيَ عَلَيْهِمَا أَسَاوِرَةٌ مِنْ ذَهَبٍ إِعْظَامًا لِلذَّهَبِ وَجَمْعِهِ، وَاحْتِقَارًا لِلصُّوفِ وَلُبْسِهِ، وَلَوْ أَرَادَ اللهُ سُبْحَانَهُ لِأَنْبِيَائِهِ حَيْثُ بَعَثَهُمْ أَنْ يَفْتَحَ لَهُمْ كُنُوزَ الذِّهْبَانِ وَمَعَادِنَ الْعِقْيَانِ وَمَغَارِسَ الْجِنَانِ، وَأَنْ يَحْشُرَ مَعَهُمْ طُيُورَ السَّمَاءِ وَوُحُوشَ الْأَرَضِينَ، لَفَعَلَ، وَلَوْ فَعَلَ لَسَقَطَ الْبَلَاءُ، وَبَطَلَ الْجَزَاءُ، وَاضْمَحَلَّتِ الْأَنْبَاءُ، وَلَمَا وَجَبَ لِلْقَابِلِينَ أُجُورُ الْمُبْتَلَيْنَ، وَلَا اسْتَحَقَّ الْمُؤْمِنُونَ ثَوَابَ الْمُحْسِنِينَ، وَلَا لَزِمَتِ الْأَسْمَاءُ مَعَانِيَهَا، وَلَكِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ جَعَلَ رُسُلَهُ أُولِي قُوَّةٍ فِي عَزَائِمِهِمْ، وَضَعَفَةً فِيمَا تَرَى الْأَعْيُنُ مِنْ حَالَاتِهِمْ، مَعَ قَنَاعَةٍ تَمْلَأُ الْقُلُوبَ وَالْعُيُونَ غِنًى وَخَصَاصَةٍ، تَمْلَأُ الْأَبْصَارَ وَالْأَسْمَاعَ أَذًى، وَلَوْ كَانَتِ الْأَنْبِيَاءُ أَهْلَ قُوَّةٍ لَا تُرَامُ، وَعِزَّةٍ لَا تُضَامُ، وَمُلْكٍ تُمَدُّ نَحْوَهُ أَعْنَاقُ الرِّجَالِ، وَتُشَدُّ إِلَيْهِ عُقَدُ الرِّحَالِ، لَكَانَ ذَلِكَ أَهْوَنَ عَلَى الْخَلْقِ فِي الِاعْتِبَارِ، وَأَبْعَدَ لَهُمْ فِي الِاسْتِكْبَارِ، وَلَآمَنُوا عَنْ رَهْبَةٍ قَاهِرَةٍ لَهُمْ أَوْ رَغْبَةٍ مَائِلَةٍ بِهِمْ، فَكَانَتِ النِّيَّاتُ مُشْتَرَكَةً وَالْحَسَنَاتُ مُقْتَسَمَةً، وَلَكِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ أَرَادَ أَنْ يَكُونَ الِاتِّبَاعُ لِرُسُلِهِ، وَالتَّصْدِيقُ بِكُتُبِهِ، وَالْخُشُوعُ لِوَجْهِهِ، وَالِاسْتِكَانَةُ لِأَمْرِهِ، وَالِاسْتِسْلَامُ لِطَاعَتِهِ، أُمُورًا لَهُ خَاصَّةً لَا تَشُوبُهَا مِنْ غَيْرِهَا شَائِبَةٌ، وَكُلَّمَا كَانَتِ الْبَلْوَى وَالِاخْتِبَارُ أَعْظَمَ، كَانَتِ الْمَثُوبَةُ وَالْجَزَاءُ أَجْزَلَ

Kada je Musa, sin Imrana, zajedno s bratom svojim Harunom, mir neka je nad njima, došao faraonu, na njima tada bejahu haljine vunene, a u rukama im bejahu štapovi. Obećaše mu da će, ako se pokori, zadržati vlast svoju i stalnost časti svoje. Ali on reče: “Zar se ne čudite ovoj dvojici ljudi koji mi uslovljavaju produžetak časti moje i očuvanje vlasti moje, iako vidite siromaštvo njihovo i niskost? Zašto oni nemaju narukvice zlatne na zglobovima svojim?” Time je pokazao koliko se oholi zlatom svojim i gomilanjem njegovim i koliko prezire sukno vuneno i oblačenje njegovo. Da je Bog Uzvišeni hteo verovesnicima Svojim, kada ih je slao, da otvori riznice i rudnike zlata, vrtove zasađene i oko njih sakupi ptice nebeske i životinje zemaljske, On bi to zaista i učinio. A da je On tako učinio, onda ne bi bilo iskušavanja nikakvog, ni nagrade, ni vesti radosnih. Oni koji su prihvatili ne bi zaslužili nagrade iskušavanih, niti bi vernici zaslužili nagradu dobročinitelja, niti bi imena nužno sledila značenja svoja. Ali, Bog Uzvišeni učinio je poslanike Svoje čvrstim u odlukama njihovim i dodelio im slabašnost izgleda kakav se opaža očima, zajedno sa zadovoljstvom koje ispunjava srca i oči nezavisnošću i oskudicom koja nanosi bol očima i ušima. Da su verovesnici imali moć koja ne bi mogla da se napadne, ili čast kojoj se ne bi mogla naneti šteta, ili vlast prema kojoj bi se okretali vratovi ljudi i usmeravala sedla konja jahaćih, ljudima bi bilo vrlo lako da prime pouku, a sasvim teško da osećaju oholost. Oni bi onda prihvatili verovanje iz straha koji bi ih terao, ili iz želje koja bi ih vukla, pa bi namere bile zajedničke, a dela različita. Ali Bog Uzvišeni je odredio da sleđenje poslanika Njegovih, priznavanje poslanica Njegovih, poniznost pred licem Njegovim, pokoravanje naredbi Njegovoj, i potpuna predanost Njemu bude ono što je samo Njemu namenjeno, u čemu ne sme biti ni najmanje čestice bilo čega drugog. I što god su iskušenja i ispitivanja veća, nagrada i nadoknada bivaju obilnije.

 

Sveta Ka’ba

أَلَا تَرَوْنَ أَنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ اخْتَبَرَ الْأَوَّلِينَ مِنْ لَدُنْ آدَمَ، صَلَوَاتُ اللهِ عَلَيهِ، إِلَى الْآخِرِينَ مِنْ هَذَا الْعَالَمِ بِأَحْجَارٍ لَا تَضُرُّ وَلَا تَنْفَعُ وَلَا تُبْصِرُ وَلَا تَسْمَعُ، فَجَعَلَهَا بَيْتَهُ الْحَرَامَ الَّذِي جَعَلَهُ لِلنَّاسِ قِيَامًا، ثُمَّ وَضَعَهُ بِأَوْعَرِ بِقَاعِ الْأَرْضِ حَجَرًا، وَأَقَلِّ نَتَائِقِ الدُّنْيَا مَدَرًا، وَأَضْيَقِ بُطُونِ الْأَوْدِيَةِ قُطْرًا، بَيْنَ جِبَالٍ خَشِنَةٍ، وَرِمَالٍ دَمِثَةٍ، وَعُيُونٍ وَشِلَةٍ، وَقُرًى مُنْقَطِعَةٍ، لَا يَزْكُو بِهَا خُفٌّ وَلَا حَافِرٌ وَلَا ظِلْفٌ، ثُمَّ أَمَرَ آدَمَ، عَلَيهِ السَّلامُ،  وَوَلَدَهُ أَنْ يَثْنُوا أَعْطَافَهُمْ نَحْوَهُ، فَصَارَ مَثَابَةً لِمُنْتَجَعِ أَسْفَارِهِمْ، وَغَايَةً لِمُلْقَى رِحَالِهِمْ، تَهْوِي إِلَيْهِ ثِمَارُ الْأَفْئِدَةِ مِنْ مَفَاوِزِ قِفَارٍ سَحِيقَةٍ، وَمَهَاوِي فِجَاجٍ عَمِيقَةٍ، وَجَزَائِرِ بِحَارٍ مُنْقَطِعَةٍ، حَتَّى يَهُزُّوا مَنَاكِبَهُمْ ذُلُلًا، يُهَلِّلُونَ للهِ حَوْلَهُ، وَيَرْمُلُونَ عَلَى أَقْدَامِهِمْ شُعْثًا غُبْرًا لَهُ، قَدْ نَبَذُوا السَّرَابِيلَ وَرَاءَ ظُهُورِهِمْ، وَشَوَّهُوا بِإِعْفَاءِ الشُّعُورِ مَحَاسِنَ خَلْقِهِمُ، ابْتِلَاءً عَظِيمًا، وَامْتِحَانًا شَدِيدًا، وَاخْتِبَارًا مُبِينًا، وَتَمْحِيصًا بَلِيغًا، جَعَلَهُ اللهُ سَبَبًا لِرَحْمَتِهِ، وَوُصْلَةً إِلَى جَنَّتِهِ، وَلَوْ أَرَادَ سُبْحَانَهُ أَنْ يَضَعَ بَيْتَهُ الْحَرَامَ وَمَشَاعِرَهُ الْعِظَامَ بَيْنَ جَنَّاتٍ وَأَنْهَارٍ، وَسَهْلٍ وَقَرَارٍ، جَمَّ الْأَشْجَارِ دَانِيَ الثِّمَارِ، مُلْتَفَّ الْبُنَى، مُتَّصِلَ الْقُرَى، بَيْنَ بُرَّةٍ سَمْرَاءَ، وَرَوْضَةٍ خَضْرَاءَ، وَأَرْيَافٍ مُحْدِقَةٍ، وَعِرَاصٍ مُغْدِقَةٍ، وَرِيَاضٍ نَاضِرَةٍ، وَطُرُقٍ عَامِرَةٍ، لَكَانَ قَدْ صَغُرَ قَدْرُ الْجَزَاءِ عَلَى حَسَبِ ضَعْفِ الْبَلَاءِ، وَلَوْ كَانَ الْإِسَاسُ الْمَحْمُولُ عَلَيْهَا، وَالْأَحْجَارُ الْمَرْفُوعُ بِهَا بَيْنَ زُمُرُّدَةٍ خَضْرَاءَ وَيَاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ وَنُورٍ وَضِيَاءٍ لَخَفَّفَ ذَلِكَ مُصَارَعَةَ الشَّكِّ فِي الصُّدُورِ، وَلَوَضَعَ مُجَاهَدَةَ إِبْلِيسَ عَنِ الْقُلُوبِ، وَلَنَفَى مُعْتَلَجَ الرَّيْبِ مِنَ النَّاسِ، وَلَكِنَّ اللهَ يَخْتَبِرُ عِبَادَهُ بِأَنْوَاعِ الشَّدَائِدِ، وَيَتَعَبَّدُهُمْ بِأَنْوَاعِ الْمَجَاهِدِ، وَيَبْتَلِيهِمْ بِضُرُوبِ الْمَكَارِهِ، إِخْرَاجًا لِلتَّكَبُّرِ مِنْ قُلُوبِهِمْ، وَإِسْكَانًا لِلتَّذَلُّلِ فِي نُفُوسِهِمْ، وَلِيَجْعَلَ ذَلِكَ أَبْوَابًا فُتُحًا إِلَى فَضْلِهِ، وَأَسْبَابًا ذُلُلًا لِعَفْوِهِ

Zar ne vidite da zaista Bog Uzvišeni iskušava prve ljude od Adema, blagoslov Božiji neka je nad njim, pa do poslednjih na svetu ovom, kamenjem koje niti šteti, niti koristi i koje niti vidi, niti čuje? On je to kamenje ugradio u Časni Hram Svoj, koji je učinio da bude oživljenje za ljude. On ga je postavio u najkrševitijem kamenitom predelu Zemlje i na tlu brdovitom, s neznatnošću zemlje na njemu, u dolinama tesnim, među brdima surim, između peskovitih prostranstava mekih, s izvorima oskudnim i naseljima raspršenim, gde ni kamile, ni konji i njima slični, ni krave, ni ovce ne mogu da napreduju. Onda je On naredio Ademu i sinovima njegovim da usmere klanjanja svoja prema njemu. Tako je on postao središte putovanja njihovih i krajnje odredište tovarnih životinja njihovih. Njemu teže plodovi srca iz dalekih pustinja bezvodnih, dubokih dolina širokih i ostrva raspršenih u morima, da bi potresli pleća svoja u poniznosti izgovarajući glasno oko njega odzivanje svoje Bogu, da bi meko koračali prema njemu, kosa razbarušenih i prašnjavi. Oni prebacuju svoje komade platna preko leđa svojih, poružnjuju lepotu izgleda svojih time što zapuštaju kose. A to je iskušenje veliko, ispit težak i proveravanje jasno! Budući da je to iskušavanje ozbiljno, Bog ga je učinio sredstvom za dodelu milosti Svoje i pristupom raju Svome. Da je Bog Uzvišeni hteo da postavi Časni Hram Svoj i velika sveta znamenja Svoja među vrtovima, rekama, blagim i ravnim nizinama, mnoštvom drveća, obiljem plodova, kućama gustim, naseljima zbijenim, zasadima zelenim, predelima plodnim, ravnicama navodnjenim, voćnjacima cvetnim i putevima prepunim, onda bi se smanjila vrednost nagrade srazmerno lakoći iskušenja. Da su temelj na kojem je Hram izgrađen i kamenje od kojeg je izidan bili od dragulja zelenih i crvenih, i tu postojali svetlost i blistavost, onda bi to slabilo delovanje sumnje u grudima, odbijalo od srca učinak truda Iblisovog i sprečavalo talasanje slutnji zlih u ljudima. Ali, Bog iskušava robove Svoje teškoćama raznim, određuje im da služe kroz napore raznovrsne i iskušava ih neugodnostima različitim, sve to da bi izbacio oholost iz srca njihovih, da bi nastanio poniznost u duše njihove i da bi sve to učinio kapijama otvorenim za dobrotu Svoju i sredstvima prikladnim oproštaja Svoga.

Pozor

فَاللهَ اللهَ فِي عَاجِلِ الْبَغْيِ، وَآجِلِ وَخَامَةِ الظُّلْمِ، وَسُوءِ عَاقِبَةِ الْكِبْرِ، فَإِنَّهَا مَصْيَدَةُ إِبْلِيسَ الْعُظْمَى، وَمَكِيدَتُهُ الْكُبْرَى، الَّتِي تُسَاوِرُ قُلُوبَ الرِّجَالِ مُسَاوَرَةَ السُّمُومِ الْقَاتِلَةِ، فَمَا تُكْدِي أَبَدًا وَلَا تُشْوِي أَحَدًا، لَا عَالِمًا لِعِلْمِهِ، وَلَا مُقِلًّا فِي طِمْرِهِ، وَعَنْ ذَلِكَ مَا حَرَسَ اللهُ عِبَادَهُ الْمُؤْمِنِينَ بِالصَّلَوَاتِ وَالزَّكَوَاتِ وَمُجَاهَدَةِ الصِّيَامِ فِي الْأَيَّامِ الْمَفْرُوضَاتِ تَسْكِينًا لِأَطْرَافِهِمْ، وَتَخْشِيعًا لِأَبْصَارِهِمْ، وَتَذْلِيلًا لِنُفُوسِهِمْ، وَتَخْفِيضًا لِقُلُوبِهِمْ، وَإِذْهَابًا لِلْخُيَلَاءِ عَنْهُمْ، وَلِمَا فِي ذَلِكَ مِنْ تَعْفِيرِ عِتَاقِ الْوُجُوهِ بِالتُّرَابِ تَوَاضُعًا، وَالْتِصَاقِ كَرَائِمِ الْجَوَارِحِ بِالْأَرْضِ تَصَاغُرًا، وَلُحُوقِ الْبُطُونِ بِالْمُتُونِ مِنَ الصِّيَامِ تَذَلُّلًا، مَعَ مَا فِي الزَّكَاةِ مِنْ صَرْفِ ثَمَرَاتِ الْأَرْضِ، وَغَيْرِ ذَلِكَ إِلَى أَهْلِ الْمَسْكَنَةِ وَالْفَقْرِ

Budite svesni Boga, i opet, Boga budite svesni radi skore posledice pobune i kasnijeg ishoda nasilja teškog, i zlog učinka oholosti, budući da je to velika zamka Iblisa i golema varka njegova koja prodire u srca ljudi kao otrov kobni. Ona nikada nije jalova, niti ikoga izostavlja, ni učenog u znanju njegovom, ni siromašnog u dronjcima njegovim. To je ono od čega je Bog zaštitio robove Svoje koji su vernici: molitvom, dužnošću pročišćavanja, podnošenjem teškoća posta u određene dane, da bi udovima njihovim bila data smirenost, očima njihovim poniznost, dušama njihovim smernost, srcima njihovim skrušenost i da bi od njih bila otklonjena bahatost. Sve se to postiže pokrivanjem osetljivih obraza njihovih prašinom u poniznosti, spuštanjem glavnih udova njihovih na zemlju u skrušenosti, uvlačenjem trbuha njihovih tako da dosegnu leđa usled posta u pokornosti i, uz sve to, davanjem obaveze očišćenja od plodova zemlje i drugoga potrebitim i siromašnim.

Odlike farzova

انْظُرُوا إِلَى مَا فِي هَذِهِ الْأَفْعَالِ مِنْ قَمْعِ نَوَاجِمِ الْفَخْرِ وَقَدْعِ طَوَالِعِ الْكِبْرِ، وَلَقَدْ نَظَرْتُ فَمَا وَجَدْتُ أَحَدًا مِنَ الْعَالَمِينَ يَتَعَصَّبُ لِشَيْ‏ءٍ مِنَ الْأَشْيَاءِ إِلَّا عَنْ عِلَّةٍ تَحْتَمِلُ تَمْوِيهَ الْجُهَلَاءِ، أَوْ حُجَّةٍ تَلِيطُ بِعُقُولِ السُّفَهَاءِ غَيْرَكُمْ، فَإِنَّكُمْ تَتَعَصَّبُونَ لِأَمْرٍ مَا يُعْرَفُ لَهُ سَبَبٌ وَلَا عِلَّةٌ، أَمَّا إِبْلِيسُ فَتَعَصَّبَ عَلَى آدَمَ لِأَصْلِهِ، وَطَعَنَ عَلَيْهِ فِي خِلْقَتِهِ، فَقَالَ: أَنَا نَارِيٌّ وَأَنْتَ طِينِيٌّ

Pogledajte kako ta dela sadrže suzbijanje pojava hvalisavosti i oholosti. Gledao sam i opazio da niko na svetu, osim vas, ne gaji taštinu prema bilo čemu bez povoda koji privlači neznalice, ili razloga koji obuzima umove slaboumnih, jer vi gajite taštinu prema nečemu za šta nema razloga niti povoda nikakvog. Što se tiče Iblisa, on se urotio protiv Adema s obzirom na poreklo njegovo i vređao ga s obzirom na ono od čega je stvoren, rekavši: „Ja sam od vatre, dok si ti od ilovače!“

Gorljivost zbog imučnost

وَأَمَّا الْأَغْنِيَاءُ مِنْ مُتْرَفَةِ الْأُمَمِ فَتَعَصَّبُوا لِآثَارِ مَوَاقِعِ النِّعَمِ، فَقالُوا: نَحْنُ أَكْثَرُ أَمْوالًا وَأَوْلادًا، وَما نَحْنُ بِمُعَذَّبِينَ، فَإِنْ كَانَ لَا بُدَّ مِنَ الْعَصَبِيَّةِ فَلْيَكُنْ تَعَصُّبُكُمْ لِمَكَارِمِ الْخِصَالِ وَمَحَامِدِ الْأَفْعَالِ وَمَحَاسِنِ الْأُمُورِ، الَّتِي تَفَاضَلَتْ فِيهَا الْمُجَدَاءُ وَالنُّجَدَاءُ مِنْ بُيُوتَاتِ الْعَرَبِ وَيَعَاسِيبِ القَبَائِلِ بِالْأَخْلَاقِ الرَّغِيبَةِ، وَالْأَحْلَامِ الْعَظِيمَةِ، وَالْأَخْطَارِ الْجَلِيلَةِ، وَالْآثَارِ الْمَحْمُودَةِ، فَتَعَصَّبُوا لِخِلَالِ الْحَمْدِ مِنَ الْحِفْظِ لِلْجِوَارِ، وَالْوَفَاءِ بِالذِّمَامِ، وَالطَّاعَةِ لِلْبِرِّ، وَالْمَعْصِيَةِ لِلْكِبْرِ، وَالْأَخْذِ بِالْفَضْلِ، وَالْكَفِّ عَنِ الْبَغْيِ، وَالْإِعْظَامِ لِلْقَتْلِ، وَالْإِنْصَافِ لِلْخَلْقِ، وَالْكَظْمِ لِلْغَيْظِ، وَاجْتِنَابِ الْفَسَادِ فِي الْأَرْضِ، وَاحْذَرُوا مَا نَزَلَ بِالْأُمَمِ قَبْلَكُمْ مِنَ الْمَثُلَاتِ بِسُوءِ الْأَفْعَالِ وَذَمِيمِ الْأَعْمَالِ، فَتَذَكَّرُوا فِي الْخَيْرِ وَالشَّرِّ أَحْوَالَهُمْ، وَاحْذَرُوا أَنْ تَكُونُوا أَمْثَالَهُمْ، فَإِذَا تَفَكَّرْتُمْ فِي تَفَاوُتِ حَالَيْهِمْ فَالْزَمُوا كُلَّ أَمْرٍ لَزِمَتِ الْعِزَّةُ بِهِ شَأْنَهُمْ، وَزَاحَتِ الْأَعْدَاءُ لَهُ عَنْهُمْ، وَمُدَّتِ الْعَافِيَةُ بِهِ عَلَيْهِمْ، وَانْقَادَتِ النِّعْمَةُ لَهُ مَعَهُمْ، وَوَصَلَتِ الْكَرَامَةُ عَلَيْهِ حَبْلَهُمْ، مِنَ الِاجْتِنَابِ لِلْفُرْقَةِ، وَاللُّزُومِ لِلْأُلْفَةِ، وَالتَّحَاضِّ عَلَيْهَا، وَالتَّوَاصِي بِهَا، وَاجْتَنِبُوا كُلَّ أَمْرٍ كَسَرَ فِقْرَتَهُمْ، وَأَوْهَنَ مُنَّتَهُمْ، مِنْ تَضَاغُنِ الْقُلُوبِ، وَتَشَاحُنِ الصُّدُورِ، وَتَدَابُرِ النُّفُوسِ، وَتَخَاذُلِ الْأَيْدِي، وَتَدَبَّرُوا أَحْوَالَ الْمَاضِينَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ قَبْلَكُمْ كَيْفَ كَانُوا فِي حَالِ التَّمْحِيصِ وَالْبَلَاءِ، أَلَمْ يَكُونُوا أَثْقَلَ الْخَلَائِقِ أَعْبَاءً، وَأَجْهَدَ الْعِبَادِ بَلَاءً، وَأَضْيَقَ أَهْلِ الدُّنْيَا حَالًا، اتَّخَذَتْهُمُ الْفَرَاعِنَةُ عَبِيداً، فَسَامُوهُمْ سُوءَ الْعَذَابِ، وَجَرَّعُوهُمُ الْمُرَارَ، فَلَمْ تَبْرَحِ الْحَالُ بِهِمْ فِي ذُلِّ الْهَلَكَةِ وَقَهْرِ الْغَلَبَةِ، لَا يَجِدُونَ حِيلَةً فِي امْتِنَاعٍ، وَلَا سَبِيلًا إِلَى دِفَاعٍ، حَتَّى إِذَا رَأَى اللهُ سُبْحَانَهُ جِدَّ الصَّبْرِ مِنْهُمْ عَلَى الْأَذَى فِي مَحَبَّتِهِ، وَالِاحْتِمَالَ لِلْمَكْرُوهِ مِنْ خَوْفِهِ، جَعَلَ لَهُمْ مِنْ مَضَايِقِ الْبَلَاءِ فَرَجاً، فَأَبْدَلَهُمُ الْعِزَّ مَكَانَ الذُّلِّ، وَالْأَمْنَ مَكَانَ الْخَوْفِ، فَصَارُوا مُلُوكاً حُكَّاماً، وَأَئِمَّةً أَعْلَاماً، وَقَدْ بَلَغَتِ الْكَرَامَةُ مِنَ اللهِ لَهُمْ مَا لَمْ تَذْهَبِ الْآمَالُ إِلَيْهِ بِهِمْ، فَانْظُرُوا كَيْفَ كَانُوا حَيْثُ كَانَتِ الْأَمْلَاءُ مُجْتَمِعَةً، وَالْأَهْوَاءُ مُؤْتَلِفَةً، وَالْقُلُوبُ مُعْتَدِلَةً، وَالْأَيْدِي مُتَرَادِفَةً، وَالسُّيُوفُ مُتَنَاصِرَةً، وَالْبَصَائِرُ نَافِذَةً، وَالْعَزَائِمُ وَاحِدَةً، أَلَمْ يَكُونُوا أَرْبَابًا فِي أَقْطَارِ الْأَرَضِينَ، وَمُلُوكًا عَلَى رِقَابِ الْعَالَمِينَ، فَانْظُرُوا إِلَى مَا صَارُوا إِلَيْهِ فِي آخِرِ أُمُورِهِمْ حِينَ وَقَعَتِ الْفُرْقَةُ، وَتَشَتَّتَتِ الْأُلْفَةُ، وَاخْتَلَفَتِ الْكَلِمَةُ وَالْأَفْئِدَةُ، وَتَشَعَّبُوا مُخْتَلِفِينَ، وَتَفَرَّقُوا مُتَحَارِبِينَ، وَقَدْ خَلَعَ اللهُ عَنْهُمْ لِبَاسَ كَرَامَتِهِ، وَسَلَبَهُمْ غَضَارَةَ نِعْمَتِهِ، وَبَقِيَ قَصَصُ أَخْبَارِهِمْ فِيكُمْ عِبَرًا لِلْمُعْتَبِرِينَ

Na isti način imućni se u zajednicama uspešnim ohole imetkom svojim, govoreći: „Imućniji smo mi u imetku i deci, i mi nećemo biti kažnjeni!“ (Kur'an, 34:35) U slučaju da ne možete izbeći uznositost, neka uznositost vaša bude svojstvima dobrim, delima pohvalnim i stvarima cenjenim kojima su se odlikovali dostojanstveni i plemeniti poglavari porodica i plemena arapskih, kao što su ponašanja privlačna, razmišljanja uzvišena, položaj ugledan i dobra dela. Uznosite se zato navikama pohvalnim, kao što su čuvanje susedstva, ispunjavanje sporazuma, poslušnost čestitom, suprotstavljanje bahatosti, širenje darežljivosti, uzdržavanje od nasilja, držanje dalekim od prolivanja krvi, činjenje pravde ljudima, savladavanje srdžbe i izbegavanje narušavanja reda na Zemlji. Čuvajte se kazni koje su pogodile narode pre vas zbog loših dela njihovih i poslova ružnih. Sećajte se u dobru i zlu onoga što se njima dogodilo i budite oprezni kako ne biste postali poput njih. Nakon što ste promislili o oba stanja tih naroda, prihvatite sve ono čime im je podignut ugled, usled čega su se neprijatelji udaljili od njih, čime je sigurnost proširena nad njima, čime im je blagodat postala naklonjena, čime je dostojanstvenost povezala sebe s užetom njihovim tako da su izbegli raskol, istrajavali na slozi, podsticanju međusobnom na nju i preporučivanju međusobnom nje. Izbegavajte sve što je slomilo kičmu njihovu i oslabilo moć njihovu, kao što su zloba u srcu, mržnja u grudima, okretanje leđa jednih drugima i uzdržavanje ruke od pomaganja međusobnog. Razmislite o stanjima vernika koji su minuli pre vas! Kakvi su bili u vreme iskušenja i muka?! Ne bejahu li opterećeni bremenom najtežim? Ne podnosiše li iskušenja najmučnija među ljudima svim? I ne bejahu li u uslovima najtežim među stanovnicima svim sveta ovoga? Faraoni su ih držali kao roblje, pa su ih podvrgavali mukama najgorim i napijali ih gorčinom. Ostali su u tom stanju poniženja razarajućeg i podjarmljenosti surove i nisu nalazili nikakvog puta za izbavljenje, niti načina zaštite. I kada je Bog video istrajnost njihovu u podnošenju tih tegoba iz ljubavi prema Njemu, i njihovo podnošenje nevolja u strahu od Njega, On im je osiguravao izlaz iz teskoba iskušenja, poniženje zamenjivao ugledom, a strah sigurnošću, tako da su postajali vladari, upravitelji i vođe istaknute. Tako je blagodat Božija prema njima dostigla granice koje nisu dostigle ni želje njihove. Zato, pogledajte kakvi oni bejahu kada grupe njihove postadoše ujedinjene, mišljenja njihova složna, srca njihova usklađena, ruke njihove uzajamno podržavajuće, sablje njihove uzajamno potpomagajuće, pogledi njihovi prodorni i čvrste odluke njihove jedne te iste. Zar ne postadoše upravitelji krajeva Zemlje i vladari nad vratom ljudi svih? Zatim, pogledajte šta im se dogodi pred krajem njihovim, kada je razdor prevladao, jedinstvo se raspalo, a reč i srca postali različiti. Podeliše se na grupe razne i raziđoše u stranke. Onda je Bog skinuo s njih odeću časti Svoje i lišio ih obilja blagodati Svoje. Među vama su ostala samo izveštaji o njima radi upute onima koji pouku primaju.

Uzimanje pouke od drugih naroda

فَاعْتَبِرُوا بِحَالِ وَلَدِ إِسْمَاعِيلَ وَبَنِي إِسْحَاقَ وَبَنِي إِسْرَائِيلَ، عَلَيهِمُ السَّلامُ، فَمَا أَشَدَّ اعْتِدَالَ الْأَحْوَالِ، وَأَقْرَبَ اشْتِبَاهَ الْأَمْثَالِ، تَأَمَّلُوا أَمْرَهُمْ فِي حَالِ تَشَتُّتِهِمْ وَتَفَرُّقِهِمْ لَيَالِيَ كَانَتِ الْأَكَاسِرَةُ وَالْقَيَاصِرَةُ أَرْبَابًا لَهُمْ، يَحْتَازُونَهُمْ عَنْ رِيفِ الْآفَاقِ، وَبَحْرِ الْعِرَاقِ، وَخُضْرَةِ الدُّنْيَا إِلَى مَنَابِتِ الشِّيحِ، وَمَهَافِي الرِّيحِ، وَنَكَدِ الْمَعَاشِ، فَتَرَكُوهُمْ عَالَةً مَسَاكِينَ إِخْوَانَ دَبَرٍ وَوَبَرٍ، أَذَلَّ الْأُمَمِ دَارًا، وَأَجْدَبَهُمْ قَرَارًا، لَا يَأْوُونَ إِلَى جَنَاحِ دَعْوَةٍ يَعْتَصِمُونَ بِهَا، وَلَا إِلَى ظِلِّ أُلْفَةٍ يَعْتَمِدُونَ عَلَى عِزِّهَا، فَالْأَحْوَالُ مُضْطَرِبَةٌ، وَالْأَيْدِي مُخْتَلِفَةٌ، وَالْكَثْرَةُ مُتَفَرِّقَةٌ، فِي بَلَاءِ أَزْلٍ وَأَطْبَاقِ جَهْلٍ، مِنْ بَنَاتٍ مَوْءُودَةٍ، وَأَصْنَامٍ مَعْبُودَةٍ، وَأَرْحَامٍ مَقْطُوعَةٍ، وَغَارَاتٍ مَشْنُونَةٍ

Uzmite pouku iz usuda potomstva Ismaila, dece Ishaka i dece Israila, mir neka je nad njima. Kako li su prilike njihove slične i kako li su srodni primeri njihovi?! U vezi s pojedinostima raskola njihovog i razjedinjenosti, razmišljajte o noćima kada su kesre i cezari postali vladari njihovi. Oni su ih rasterali s prostranstava plodnih, reka Iraka i predela zelenih u krajeve rastinja trnovitog, prolazišta vetrova i oskudica života. Tako su ih učinili siromasima pukim koji lutaju za pašom. Kuće njihove su najbednije na svetu, a mesta boravka njihovog sušom najpogođenija. Nisu mogli pribeći u okrilje poziva nikakvog kojeg bi se držali, niti hladu prijateljstva ikakvog na čiju bi se čast mogli osloniti. Stanja njihova bejahu nevolja puna, ruke raspršene, a mnoštvo njihovo razdeljeno. Bili su u teskobi golemoj i pod naslagama neznanja. Zakopavali su žensku decu živu, služili kipovima, kidali veze rodbinske i bavili se pljačkom.

Blagodat Božijeg Poslanika

فَانْظُرُوا إِلَى مَوَاقِعِ نِعَمِ اللهِ عَلَيْهِمْ حِينَ بَعَثَ إِلَيْهِمْ رَسُولًا، فَعَقَدَ بِمِلَّتِهِ طَاعَتَهُمْ، وَجَمَعَ عَلَى دَعْوَتِهِ أُلْفَتَهُمْ، كَيْفَ نَشَرَتِ النِّعْمَةُ عَلَيْهِمْ جَنَاحَ كَرَامَتِهَا، وَأَسَالَتْ لَهُمْ جَدَاوِلَ نَعِيمِهَا، وَالْتَفَّتِ الْمِلَّةُ بِهِمْ فِي عَوَائِدِ بَرَكَتِهَا، فَأَصْبَحُوا فِي نِعْمَتِهَا غَرِقِينَ، وَفِي خُضْرَةِ عَيْشِهَا فَكِهِينَ، قَدْ تَرَبَّعَتِ الْأُمُورُ بِهِمْ فِي ظِلِّ سُلْطَانٍ قَاهِرٍ، وَآوَتْهُمُ الْحَالُ إِلَى كَنَفِ عِزٍّ غَالِبٍ، وَتَعَطَّفَتِ الْأُمُورُ عَلَيْهِمْ فِي ذُرَى مُلْكٍ ثَابِتٍ، فَهُمْ حُكَّامٌ عَلَى الْعَالَمِينَ، وَمُلُوكٌ فِي أَطْرَافِ الْأَرَضِينَ، يَمْلِكُونَ الْأُمُورَ عَلَى مَنْ كَانَ يَمْلِكُهَا عَلَيْهِمْ، وَيُمْضُونَ الْأَحْكَامَ فِيمَنْ كَانَ يُمْضِيهَا فِيهِمْ، لَا تُغْمَزُ لَهُمْ قَنَاةٌ، وَلَا تُقْرَعُ لَهُمْ صَفَاةٌ

A sada, pogledajte na raznovrsne blagodati Božije prema njima, kada im je poslao Poslanika koji je od njih uzeo jamstvo za poslušnost njihove njemu, i koji ih je ujedinio pozivom svojim. Kako je ta blagodat raširila krila dobrote svoje nad njima, i dala da im poteku reke izobilja njenog, pa se cela zajednica njihova ogrnula u napredovanje korisno za nju?! Zato oni uranjahu u izobilje njeno i naslađivahu se puninom života njenog. Poslovi njihovi uspostaviše se pod zaštitom vladara moćnog i okolnosti im pružiše ugled nadmoćan, pa im sve posta dostupno pod okriljem vlasti postojane. Oni postadoše upravitelji nad ljudima i kraljevi širom Zemlje. Vladali su nad onima koji su nekad vladali nad njima, i sprovodili su zakone nad onima koji ih nekada sprovođaše nad njima. Koplja njihova se ne isprobavahu, niti se hridi njihove razbijahu.

 

Kuđenje grješnika

أَلَا وَإِنَّكُمْ قَدْ نَفَضْتُمْ أَيْدِيَكُمْ مِنْ حَبْلِ الطَّاعَةِ، وَثَلَمْتُمْ حِصْنَ اللهِ الْمَضْرُوبَ عَلَيْكُمْ بِأَحْكَامِ الْجَاهِلِيَّةِ، فَإِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ قَدِ امْتَنَّ عَلَى جَمَاعَةِ هَذِهِ الْأُمَّةِ فِيمَا عَقَدَ بَيْنَهُمْ مِنْ حَبْلِ هَذِهِ الْأُلْفَةِ، الَّتِي يَنْتَقِلُونَ فِي ظِلِّهَا، وَيَأْوُونَ إِلَى كَنَفِهَا، بِنِعْمَةٍ لَا يَعْرِفُ أَحَدٌ مِنَ الْمَخْلُوقِينَ لَهَا قِيمَةً، لِأَنَّهَا أَرْجَحُ مِنْ كُلِّ ثَمَنٍ، وَأَجَلُّ مِنْ كُلِّ خَطَرٍ، وَاعْلَمُوا أَنَّكُمْ صِرْتُمْ بَعْدَ الْهِجْرَةِ أَعْرَابًا، وَبَعْدَ الْمُوَالَاةِ أَحْزَابًا، مَا تَتَعَلَّقُونَ مِنَ الْإِسْلَامِ إِلَّا بِاسْمِهِ، وَلَا تَعْرِفُونَ مِنَ الْإِيمَانِ إِلَّا رَسْمَهُ، تَقُولُونَ النَّارَ وَلَا الْعَارَ، كَأَنَّكُمْ تُرِيدُونَ أَنْ تُكْفِئُوا الْإِسْلَامَ عَلَى وَجْهِهِ، انْتِهَاكًا لِحَرِيمِهِ وَنَقْضًا لِمِيثَاقِهِ، الَّذِي وَضَعَهُ اللهُ لَكُمْ حَرَمًا فِي أَرْضِهِ، وَأَمْنًا بَيْنَ خَلْقِهِ، وَإِنَّكُمْ إِنْ لَجَأْتُمْ إِلَى غَيْرِهِ حَارَبَكُمْ أَهْلُ الْكُفْرِ، ثُمَّ لَا جَبْرَائِيلُ وَلَا مِيكَائِيلُ وَلَا مُهَاجِرُونَ وَلَا أَنْصَارٌ يَنْصُرُونَكُمْ إِلَّا الْمُقَارَعَةَ بِالسَّيْفِ، حَتَّى يَحْكُمَ اللهُ بَيْنَكُمْ، وَإِنَّ عِنْدَكُمُ الْأَمْثَالَ مِنْ بَأْسِ اللهِ وَقَوَارِعِهِ وَأَيَّامِهِ وَوَقَائِعِهِ، فَلَا تَسْتَبْطِئُوا وَعِيدَهُ جَهْلًا بِأَخْذِهِ، وَتَهَاوُنًا بِبَطْشِهِ، وَيَأْسًا مِنْ بَأْسِهِ، فَإِنَّ اللهَ سُبْحَانَهُ لَمْ يَلْعَنِ الْقَرْنَ الْمَاضِيَ بَيْنَ أَيْدِيكُمْ إِلَّا لِتَرْكِهِمُ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَالنَّهْيَ عَنِ الْمُنْكَرِ، فَلَعَنَ اللهُ السُّفَهَاءَ لِرُكُوبِ الْمَعَاصِي، وَالْحُلَمَاءَ لِتَرْكِ التَّنَاهِي، أَلَا وَقَدْ قَطَعْتُمْ قَيْدَ الْإِسْلَامِ، وَعَطَّلْتُمْ حُدُودَهُ، وَأَمَتُّمْ أَحْكَامَهُ، أَلَا وَقَدْ أَمَرَنِيَ اللهُ بِقِتَالِ أَهْلِ الْبَغْيِ وَالنَّكْثِ وَالْفَسَادِ فِي الْأَرْضِ، فَأَمَّا النَّاكِثُونَ فَقَدْ قَاتَلْتُ، وَأَمَّا الْقَاسِطُونَ فَقَدْ جَاهَدْتُ، وَأَمَّا الْمَارِقَةُ فَقَدْ دَوَّخْتُ، وَأَمَّا شَيْطَانُ الرَّدْهَةِ فَقَدْ كُفِيتُهُ بِصَعْقَةٍ سُمِعَتْ لَهَا وَجْبَةُ قَلْبِهِ وَرَجَّةُ صَدْرِهِ، وَبَقِيَتْ بَقِيَّةٌ مِنْ أَهْلِ الْبَغْيِ، وَلَئِنْ أَذِنَ اللهُ فِي الْكَرَّةِ عَلَيْهِمْ لَأُدِيلَنَّ مِنْهُمْ إِلَّا مَا يَتَشَذَّرُ فِي أَطْرَافِ الْبِلَادِ تَشَذُّرًا

Pripazite! Otpustili ste ruke svoje od užeta pokornosti i probili tvrđavu Božiju oko vas sleđenjem običaja iz doba neznanja. Zaista je Bog Uzvišeni učinio dobro zajednici naroda ovog kada je između njih ispreo uže jedinstva pod čijom senkom hodaju i nalaze zaklon. To je blagodat čiju vrednost ne poznaje niko od stvorenja, jer je veća od cene svake i uzvišenija od dragocenosti svake. Znajte da ste, zaista, posle iseljenja, ponovo postali Arapi lutalice i, posle  ljubavi međusobne, stranke razjedinjene. Nemate ništa od islama, osim imena njegovog, i ne znate ništa od verovanja, osim spoljašnjosti njegove. Kažete: „Čuvajte se vatre, a ne sramote!“ Time kao da hoćete islam da bacite na lice njegovo, kako biste oskrnavili svetost njegovu i raskinuti jamstvo njegovo, koje vam je Bog dao kao dužnost svetu na Zemlji Njegovoj i kao sigurnost među stvorenjima Njegovim. Ukoliko budete tražili zaštitu izvan Njega, nevernici će se boriti protiv vas. I onda vam neće pomoći ni Džibril, ni Mikail, ni Iseljenici, ni Pomagači, već samo zveket sablji, sve dok Bog ne presudi među vama. Zasigurno, pred sobom imate primere gneva Božijeg, kazne, dana nevolja i zbivanja. Zato, ne potcenjujte pretnju Njegovu zanemarujući kaznu Njegovu, uzimajući olako gnev Njegov i ne očekujući žestinu Njegovu, budući da je Bog Uzvišeni kaznio naraštaj raniji samo zato što su napustili naređivanje dobra i sprečavanje zla. Bog je, zapravo, kaznio nerazumne za činjenje greha, a mudre zato jer su napustili odvraćanje drugih od zla. Pripazite! Raskinuli ste vezu islama, prekoračili granice njegove i poništili odredbe njegove. Znajte! Bog mi je zaista naredio da se borim protiv i prekršitelja ugovora i onih koji narušavaju red na Zemlji. Što se tiče prekršitelja ugovora, već sam se borio protiv njih. Što se tiče zastranjivača od istine, vodio sam džihad protiv njih. U vezi s onima koji su napustili veru, naneo sam im sramotu. Što se tiče šejtana iz jame, od njega sam oslobođen krikom glasnim od koga se ču vrisak srca njegovog i potresenost grudi njegovih. Ostao je samo mali broj prestupnika. Ako mi Bog da priliku još jednu u vezi s njima, uništiću ih svakako, izuzimajući mali broj preostalih koji će se razbežati na sve strane.

Odlika Objave

أَنَا وَضَعْتُ فِي الصِّغَرِ بِكَلَاكِلِ الْعَرَبِ، وَكَسَرْتُ نَوَاجِمَ قُرُونِ رَبِيعَةَ وَمُضَرَ، وَقَدْ عَلِمْتُمْ مَوْضِعِي مِنْ رَسُولِ اللهِ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ، بِالْقَرَابَةِ الْقَرِيبَةِ، وَالْمَنْزِلَةِ الْخَصِيصَةِ، وَضَعَنِي فِي حِجْرِهِ وَأَنَا وَلَدٌ، يَضُمُّنِي إِلَى صَدْرِهِ، وَيَكْنُفُنِي فِي فِرَاشِهِ، وَيُمِسُّنِي جَسَدَهُ، وَيُشِمُّنِي عَرْفَهُ، وَكَانَ يَمْضَغُ الشَّيْ‏ءَ ثُمَّ يُلْقِمُنِيهِ، وَمَا وَجَدَ لِي كَذْبَةً فِي قَوْلٍ، وَلَا خَطْلَةً فِي فِعْلٍ، وَلَقَدْ قَرَنَ اللهُ بِهِ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ، مِنْ لَدُنْ أَنْ كَانَ فَطِيمًا أَعْظَمَ مَلَكٍ مِنْ مَلَائِكَتِهِ، يَسْلُكُ بِهِ طَرِيقَ الْمَكَارِمِ، وَمَحَاسِنَ أَخْلَاقِ الْعَالَمِ لَيْلَهُ وَنَهَارَهُ، وَلَقَدْ كُنْتُ أَتَّبِعُهُ اتِّبَاعَ الْفَصِيلِ أَثَرَ أُمِّهِ، يَرْفَعُ لِي فِي كُلِّ يَوْمٍ مِنْ أَخْلَاقِهِ عَلَمًا، وَيَأْمُرُنِي بِالِاقْتِدَاءِ بِهِ، وَلَقَدْ كَانَ يُجَاوِرُ فِي كُلِّ سَنَةٍ بِحِرَاءَ، فَأَرَاهُ وَلَا يَرَاهُ غَيْرِي، وَلَمْ يَجْمَعْ بَيْتٌ وَاحِدٌ يَوْمَئِذٍ فِي الْإِسْلَامِ غَيْرَ رَسُولِ اللهِ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ، وَخَدِيجَةَ وَأَنَا ثَالِثُهُمَا، أَرَى نُورَ الْوَحْيِ وَالرِّسَالَةِ، وَأَشُمُّ رِيحَ النُّبُوَّةِ، وَلَقَدْ سَمِعْتُ رَنَّةَ الشَّيْطَانِ حِينَ نَزَلَ الْوَحْيُ عَلَيْهِ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ، فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ مَا هَذِهِ الرَّنَّةُ؟ فَقَالَ: هَذَا الشَّيْطَانُ قَدْ أَيِسَ مِنْ عِبَادَتِهِ، إِنَّكَ تَسْمَعُ مَا أَسْمَعُ، وَتَرَى مَا أَرَى، إِلَّا أَنَّكَ لَسْتَ بِنَبِيٍّ، وَلَكِنَّكَ لَوَزِيرٌ، وَإِنَّكَ لَعَلَى خَيْرٍ، وَلَقَدْ كُنْتُ مَعَهُ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ، لَمَّا أَتَاهُ الْمَلَأُ مِنْ قُرَيْشٍ، فَقَالُوا لَهُ: يَا مُحَمَّدُ، إِنَّكَ قَدِ ادَّعَيْتَ عَظِيمًا لَمْ يَدَّعِهِ آبَاؤُكَ وَلَا أَحَدٌ مِنْ بَيْتِكَ، وَنَحْنُ نَسْأَلُكَ أَمْرًا إِنْ أَنْتَ أَجَبْتَنَا إِلَيْهِ وَأَرَيْتَنَاهُ عَلِمْنَا أَنَّكَ نَبِيٌّ وَرَسُولٌ، وَإِنْ لَمْ تَفْعَلْ عَلِمْنَا أَنَّكَ سَاحِرٌ كَذَّابٌ، فَقَالَ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ: وَمَا تَسْأَلُونَ؟ قَالُوا: تَدْعُو لَنَا هَذِهِ الشَّجَرَةَ حَتَّى تَنْقَلِعَ بِعُرُوقِهَا وَتَقِفَ بَيْنَ يَدَيْكَ، فَقَالَ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ: إِنَّ اللهَ عَلى كُلِّ شَيْ‏ءٍ قَدِيرٌ، فَإِنْ فَعَلَ اللهُ لَكُمْ ذَلِكَ أَتُؤْمِنُونَ وَتَشْهَدُونَ بِالْحَقِّ؟ قَالُوا: نَعَمْ، قَالَ: فَإِنِّي سَأُرِيكُمْ مَا تَطْلُبُونَ، وَإِنِّي لَأَعْلَمُ أَنَّكُمْ لَا تَفِيئُونَ إِلَى خَيْرٍ، وَإِنَّ فِيكُمْ مَنْ يُطْرَحُ فِي الْقَلِيبِ، وَمَنْ يُحَزِّبُ الْأَحْزَابَ، ثُمَّ قَالَ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ: يَا أَيَّتُهَا الشَّجَرَةُ، إِنْ كُنْتِ تُؤْمِنِينَ بِاللهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ وَتَعْلَمِينَ أَنِّي رَسُولُ اللهِ، فَانْقَلِعِي بِعُرُوقِكِ حَتَّى تَقِفِي بَيْنَ يَدَيَّ بِإِذْنِ اللهِ، فَوَالَّذِي بَعَثَهُ بِالْحَقِّ، لَانْقَلَعَتْ بِعُرُوقِهَا، وَجَاءَتْ وَلَهَا دَوِيٌّ شَدِيدٌ، وَقَصْفٌ كَقَصْفِ أَجْنِحَةِ الطَّيْرِ، حَتَّى وَقَفَتْ بَيْنَ يَدَيْ رَسُولِ اللهِ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ، مُرَفْرِفَةً، وَأَلْقَتْ بِغُصْنِهَا الْأَعْلَى عَلَى رَسُولِ اللهِ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ، وَبِبَعْضِ أَغْصَانِهَا عَلَى مَنْكِبِي، وَكُنْتُ عَنْ يَمِينِهِ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ، فَلَمَّا نَظَرَ الْقَوْمُ إِلَى ذَلِكَ، قَالُوا عُلُوًّا وَاسْتِكْبَارًا: فَمُرْهَا فَلْيَأْتِكَ نِصْفُهَا وَيَبْقَى نِصْفُهَا، فَأَمَرَهَا بِذَلِكَ فَأَقْبَلَ إِلَيْهِ نِصْفُهَا كَأَعْجَبِ إِقْبَالٍ وَأَشَدِّهِ دَوِيًّا، فَكَادَتْ تَلْتَفُّ بِرَسُولِ اللهِ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ، فَقَالُوا كُفْرًا وَعُتُوًّا: فَمُرْ هَذَا النِّصْفَ فَلْيَرْجِعْ إِلَى نِصْفِهِ كَمَا كَانَ، فَأَمَرَهُ، صَلَّى اللهُ عَلَيهِ وَآلِهِ، فَرَجَعَ، فَقُلْتُ أَنَا: لَا إِلَهَ إِلَّا اللهُ، إِنِّي أَوَّلُ مُؤْمِنٍ بِكَ يَا رَسُولَ اللهِ، وَأَوَّلُ مَنْ أَقَرَّ بِأَنَّ الشَّجَرَةَ فَعَلَتْ مَا فَعَلَتْ بِأَمْرِ اللهِ تَعَالَى، تَصْدِيقًا بِنُبُوَّتِكَ، وَإِجْلَالًا لِكَلِمَتِكَ، فَقَالَ الْقَوْمُ كُلُّهُمْ: بَلْ ساحِرٌ كَذَّابٌ، عَجِيبُ السِّحْرِ، خَفِيفٌ فِيهِ، وَهَلْ يُصَدِّقُكَ فِي أَمْرِكَ إِلَّا مِثْلُ هَذَا، يَعْنُونَنِي وَإِنِّي لَمِنْ قَوْمٍ لَا تَأْخُذُهُمْ فِي اللهِ لَوْمَةُ لَائِمٍ، سِيمَاهُمْ سِيمَا الصِّدِّيقِينَ، وَكَلَامُهُمْ كَلَامُ الْأَبْرَارِ، عُمَّارُ اللَّيْلِ وَمَنَارُ النَّهَارِ، مُتَمَسِّكُونَ بِحَبْلِ الْقُرْآنِ، يُحْيُونَ سُنَنَ اللهِ وَسُنَنَ رَسُولِهِ، لَا يَسْتَكْبِرُونَ وَلَا يَعْلُونَ وَلَا يَغُلُّونَ وَلَا يُفْسِدُونَ، قُلُوبُهُمْ فِي الْجِنَانِ وَأَجْسَادُهُمْ فِي الْعَمَلِ

Čak u mladosti obarah odrasle snažne među Arapima. Slamao sam već široke rožnate izrasline plemena Rebia i Mudar. Znate mesto moje kod Poslanika Božijeg, mir i blagoslovi Božiji neka su nad njim i porodicom njegovom, s obzirom na srodstvo vrlo blisko i na položaj poseban. Kada bejah dete, uzeo me je u okrilje svoje. Obično bi me privijao uz grudi svoje i stavljao me pored sebe u postelji svojoj, primicao telo svoje blizu moga, i omogućavao da mirišem miomiris njegov. Sažvakao bi nešto, i davao mi onda to, zalogaj po zalogaj. Nikada nije čuo laž u govoru mome, niti slabost u bilo kojem postupku mome. Od vremena njegovog, mir i blagoslovi Božiji neka su nad njim i nad potomstvom njegovim, odbijanja od sise, Bog je uz njega postavio najvećeg od anđela Svojih da ga vodi i danju i noću putem dobrote i lepog ponašanja ljudi. A ja sam ga sledio poput mladunčeta kamile koje sledi trag majke svoje. Svaki dan mi je pokazivao, u obliku znamenja, neke od osobina svojih i naređivao mi da ih sledim. Svake godine odlazio je u osamu na Hiru, gde sam ga gledao, a gde ga niko drugi gledao nije. Tada islam nije bio prisutan ni u jednoj kući do u kući Poslanika Božijeg, mir i blagoslovi Božiji neka su nad njim i potomstvom njegovim, i Hatidže. Bio sam treći posle njih dvoje. Gledao sam svetlost Objave i Poruke i udisao sam miris verovesništva. Kada je objava spuštena njemu, mir i blagoslovi Božiji neka su nad njim i potomstvom njegovim, čuo sam cviljenje šejtanovo. Tada rekoh: „O Poslaniče Božiji, kakvo je to cviljenje?“ A on odgovori: „To je šejtan koji je izgubio nadu svaku da će mu se robovati! Ti zaista čuješ šta ja čujem, i vidiš šta ja vidim, osim što ti nisi verovesnik, već si zaista pomagač, i ti si, zasigurno, u dobru.“ Bejah s njim, blagoslovi Božiji neka su nad njim i nad porodicom njegovom, kada mu dođoše poglavari Kurejšija, te mu rekoše: „O Muhamede, izneo si tvrdnju krupnu, kakvu niko nije izneo od predaka tvojih i niko iz kuće tvoje! Tražimo od tebe jedno. Daš li nam odgovor na to i to nam pokažeš, verovaćemo da si zaista verovesnik i poslanik. Ali, ako ne učiniš to, znaćemo da si čarobnjak, lažov.“ On, blagoslovi Božiji neka su nad njim i nad potomcima njegovim, reče: „Šta tražite?“ Oni rekoše: „Da nam pozoveš drvo ono da se pokrene sa korenjem njegovim, i stane ispred tebe!” On, blagoslovi Božiji neka su nad njim i nad porodicom njegovom, reče: „Bog je, zaista, Svemoguć. Učini li Bog to radi vas, hoćete li verovati i potvrditi istinu?“ Oni rekoše: „Hoćemo!“ I on onda reče: „Pokazaću vam zaista ono što tražite, ali znam da se vi uistinu nećete potčiniti dobru. Među vama su i oni koji će biti bačeni u jamu i oni koji će stvoriti stranke.“ Potom on, blagoslovi Božiji neka su nad njim i nad porodicom njegovom, reče: „O, drvo, ako veruješ u Boga i dan sudnji i znaš da sam ja zaista Poslanik Božiji, onda se iščupaj sa korenjem svojim i stani ispred mene s dopuštenjem Božijim!“ Tako mi Onoga Koji ga je poslao s istinom, ono se izvali sa korenjem svojim i pođe uz jeku silnu i uz šum sličan šumu krila ptičijih pa se zaustavi pred Poslanikom Božijim, mir i blagoslovi Božiji neka su nad njim i nad potomcima njegovim. Grane mu se saviše; najveću granu svoju spusti na Poslanika Božijeg, mir i blagoslovi Božiji neka su nad njim i nad potomcima njegovim, a neke grane svoje na rame moje. Bejah desno od njega, mir i blagoslovi Božiji neka su nad njm i nad potomcima njegovim. Kada to ljudi videše, puni oholosti i sujete, rekoše: „Sada naredi da ti dođe polovina njega, a polovina da ostane.“ I on to naredi. Tada polovina njegova krenu prema njemu na čudan način uz jeku silnu, pa se gotovo obavi oko Poslanika Božijeg, mir i blagoslovi Božiji neka su nad njim i nad porodicom njegovom. Potom oni rekoše iz neverstva svog i drskosti: „Naredi polovini ovoj da se vrati polovini svojoj i neka bude kao što je bilo.“ I on, mir i blagoslovi Božiji neka su nad njim i potomstvom njegovim, naredi, pa se ona vrati. Onda rekoh: „Nema boga osim Boga! Zato sam te prvi priznao, o Poslaniče Božiji, i prvi koji je potvrdio da je drvo po naredbi Boga Uzvišenog učinilo ono što je učinilo, potvrđujući tako verovesništvo tvoje i uzvisujući reč tvoju.” A na to svi ljudi povikaše: „Pre će biti da je čarobnjak, lažov! Čudne li čarolije! On je vešt u njoj. Hoće li ti iko poverovati u tome, osim nekoga sličnog ovome?” Pri tome pokazaše na mene. Zaista, pripadam grupi ljudi koji ne mare za prekore bilo čije kada je reč o Bogu. Lice njihovo je lice iskrenih, a govor njihov jeste govor čestitih. Oni su oni što bdiju noću i svetionici su danju. Čvrsto se drže za uže Kur'ana, oživljavaju staze Božije i staze Poslanika Njegovog. Ne ohole se, niti se uznose, niti varaju, niti red narušavaju. Srca su njihova u raju, a tela njihova u radu.

  • 30 Aprila, 2019