Besede Zapovednika vernika, a.s.

Beseda 219

Share

Beseda 219.

Zapovednik vernika, mir neka je nad njim, proučio je stavak (Kur'an,102:l-2): „Obuzeti ste pohlepom za više i više sve dok u grobove svoje ne siđete.“ Potom je rekao:

يَا لَهُ مَرَامًا مَا أَبْعَدَهُ، وَزَوْرًا مَا أَغْفَلَهُ، وَخَطَرًا مَا أَفْظَعَهُ، لَقَدِ اسْتَخْلَوْا مِنْهُمْ أَيَّ مُدَّكِرٍ، وَتَنَاوَشُوهُمْ مِنْ مَكَانٍ بَعِيدٍ، أَفَبِمَصَارِعِ آبَائِهِمْ يَفْخَرُونَ، أَمْ بِعَدِيدِ الْهَلْكَى يَتَكَاثَرُونَ، يَرْتَجِعُونَ مِنْهُمْ أَجْسَادًا خَوَتْ، وَحَرَكَاتٍ سَكَنَتْ، وَلَأَنْ يَكُونُوا عِبَرًا أَحَقُّ مِنْ أَنْ يَكُونُوا مُفْتَخَرًا، وَلَأَنْ يَهْبِطُوا بِهِمْ جَنَابَ ذِلَّةٍ أَحْجَى مِنْ أَنْ يَقُومُوا بِهِمْ مَقَامَ عِزَّةٍ، لَقَدْ نَظَرُوا إِلَيْهِمْ بِأَبْصَارِ الْعَشْوَةِ، وَضَرَبُوا مِنْهُمْ فِي غَمْرَةِ جَهَالَةٍ، وَلَوِ اسْتَنْطَقُوا عَنْهُمْ عَرَصَاتِ تِلْكَ الدِّيَارِ الْخَاوِيَةِ وَالرُّبُوعِ الْخَالِيَةِ، لَقَالَتْ ذَهَبُوا فِي الْأَرْضِ ضُلَّالًا، وَذَهَبْتُمْ فِي أَعْقَابِهِمْ جُهَّالًا، تَطَئُونَ فِي هَامِهِمْ، وَتَسْتَنْبِتُونَ فِي أَجْسَادِهِمْ، وَتَرْتَعُونَ فِيمَا لَفَظُوا، وَتَسْكُنُونَ فِيمَا خَرَّبُوا، وَإِنَّمَا الْأَيَّامُ بَيْنَكُمْ وَبَيْنَهُمْ بَوَاكٍ وَنَوَائِحُ عَلَيْكُمْ، أُولَئِكُمْ سَلَفُ غَايَتِكُمْ وَفُرَّاطُ مَنَاهِلِكُمْ، الَّذِينَ كَانَتْ لَهُمْ مَقَاوِمُ الْعِزِّ وَحَلَبَاتُ الْفَخْرِ مُلُوكًا وَسُوَقًا، سَلَكُوا فِي بُطُونِ الْبَرْزَخِ سَبِيلًا سُلِّطَتِ الْأَرْضُ عَلَيْهِمْ فِيهِ، فَأَكَلَتْ مِنْ لُحُومِهِمْ، وَشَرِبَتْ مِنْ دِمَائِهِمْ، فَأَصْبَحُوا فِي فَجَوَاتِ قُبُورِهِمْ جَمَادًا لَا يَنْمُونَ، وَضِمَارًا لَا يُوجَدُونَ، لَا يُفْزِعُهُمْ وُرُودُ الْأَهْوَالِ، وَلَا يَحْزُنُهُمْ تَنَكُّرُ الْأَحْوَالِ، وَلَا يَحْفِلُونَ بِالرَّوَاجِفِ، وَلَا يَأْذَنُونَ لِلْقَوَاصِفِ، غُيَّبًا لَا يُنْتَظَرُونَ، وَشُهُودًا لَا يَحْضُرُونَ، وَإِنَّمَا كَانُوا جَمِيعًا فَتَشَتَّتُوا، وَآلَافًا فَافْتَرَقُوا، وَمَا عَنْ طُولِ عَهْدِهِمْ وَلَا بُعْدِ مَحَلِّهِمْ عَمِيَتْ أَخْبَارُهُمْ، وَصَمَّتْ دِيَارُهُمْ، وَلَكِنَّهُمْ سُقُوا كَأْسًا بَدَّلَتْهُمْ بِالنُّطْقِ خَرَسًا، وَبِالسَّمْعِ صَمَمًا، وَبِالْحَرَكَاتِ سُكُونًا، فَكَأَنَّهُمْ فِي ارْتِجَالِ الصِّفَةِ صَرْعَى سُبَاتٍ، جِيرَانٌ لَا يَتَأَنَّسُونَ، وَأَحِبَّاءُ لَا يَتَزَاوَرُونَ، بَلِيَتْ بَيْنَهُمْ عُرَا التَّعَارُفِ، وَانْقَطَعَتْ مِنْهُمْ أَسْبَابُ الْإِخَاءِ، فَكُلُّهُمْ وَحِيدٌ وَهُمْ جَمِيعٌ، وَبِجَانِبِ الْهَجْرِ وَهُمْ أَخِلَّاءُ، لَا يَتَعَارَفُونَ لِلَيْلٍ صَبَاحًا وَلَا لِنَهَارٍ مَسَاءً، أَيُّ الْجَدِيدَيْنِ ظَعَنُوا فِيهِ كَانَ عَلَيْهِمْ سَرْمَدًا، شَاهَدُوا مِنْ أَخْطَارِ دَارِهِمْ أَفْظَعَ مِمَّا خَافُوا، وَرَأَوْا مِنْ آيَاتِهَا أَعْظَمَ مِمَّا قَدَّرُوا، فَكِلْتَا الْغَايَتَيْنِ مُدَّتْ لَهُمْ إِلَى مَبَاءَةٍ فَاتَتْ مَبَالِغَ الْخَوْفِ وَالرَّجَاءِ، فَلَوْ كَانُوا يَنْطِقُونَ بِهَا لَعَيُّوا بِصِفَةِ مَا شَاهَدُوا وَمَا عَايَنُوا، وَلَئِنْ عَمِيَتْ آثَارُهُمْ وَانْقَطَعَتْ أَخْبَارُهُمْ، لَقَدْ رَجَعَتْ فِيهِمْ أَبْصَارُ الْعِبَرِ، وَسَمِعَتْ عَنْهُمْ آذَانُ الْعُقُولِ، وَتَكَلَّمُوا مِنْ غَيْرِ جِهَاتِ النُّطْقِ، فَقَالُوا كَلَحَتِ الْوُجُوهُ النَّوَاضِرُ، وَخَوَتِ الْأَجْسَامُ النَّوَاعِمُ، وَلَبِسْنَا أَهْدَامَ الْبِلَى، وَتَكَاءَدَنَا ضِيقُ الْمَضْجَعِ، وَتَوَارَثْنَا الْوَحْشَةَ، وَتَهَكَّمَتْ عَلَيْنَا الرُّبُوعُ الصُّمُوتُ، فَانْمَحَتْ مَحَاسِنُ أَجْسَادِنَا، وَتَنَكَّرَتْ مَعَارِفُ صُوَرِنَا، وَطَالَتْ فِي مَسَاكِنِ الْوَحْشَةِ إِقَامَتُنَا، وَلَمْ نَجِدْ مِنْ كَرْبٍ فَرَجًا، وَلَا مِنْ ضِيقٍ مُتَّسَعًا، فَلَوْ مَثَّلْتَهُمْ بِعَقْلِكَ، أَوْ كُشِفَ عَنْهُمْ مَحْجُوبُ الْغِطَاءِ لَكَ، وَقَدِ ارْتَسَخَتْ أَسْمَاعُهُمْ بِالْهَوَامِّ فَاسْتَكَّتْ، وَاكْتَحَلَتْ أَبْصَارُهُمْ بِالتُّرَاب فَخَسَفَتْ، وَتَقَطَّعَتِ الْأَلْسِنَةُ فِي أَفْوَاهِهِمْ بَعْدَ ذَلَاقَتِهَا، وَهَمَدَتِ الْقُلُوبُ فِي صُدُورِهِمْ بَعْدَ يَقَظَتِهَا، وَعَاثَ فِي كُلِّ جَارِحَةٍ مِنْهُمْ جَدِيدُ بِلًى سَمَّجَهَا، وَسَهَّلَ طُرُقَ الْآفَةِ إِلَيْهَا مُسْتَسْلِمَاتٍ، فَلَا أَيْدٍ تَدْفَعُ، وَلَا قُلُوبٌ تَجْزَعُ، لَرَأَيْتَ أَشْجَانَ قُلُوبٍ وَأَقْذَاءَ عُيُونٍ لَهُمْ فِي كُلِّ فَظَاعَةٍ صِفَةُ حَالٍ لَا تَنْتَقِلُ وَغَمْرَةٌ لَا تَنْجَلِي، فَكَمْ أَكَلَتِ الْأَرْضُ مِنْ عَزِيزِ جَسَدٍ وَأَنِيقِ لَوْنٍ، كَانَ فِي الدُّنْيَا غَذِيَّ تَرَفٍ وَرَبِيبَ شَرَفٍ، يَتَعَلَّلُ بِالسُّرُورِ فِي سَاعَةِ حُزْنِهِ، وَيَفْزَعُ إِلَى السَّلْوَةِ إِنْ مُصِيبَةٌ نَزَلَتْ بِهِ ضَنًّا بِغَضَارَةِ عَيْشِهِ، وَشَحَاحَةً بِلَهْوِهِ وَلَعِبِهِ، فَبَيْنَا هُوَ يَضْحَكُ إِلَى الدُّنْيَا، وَتَضْحَكُ إِلَيْهِ فِي ظِلِّ عَيْشٍ غَفُولٍ، إِذْ وَطِئَ الدَّهْرُ بِهِ حَسَكَهُ، وَنَقَضَتِ الْأَيَّامُ قُوَاهُ، وَنَظَرَتْ إِلَيْهِ الْحُتُوفُ مِنْ كَثَبٍ، فَخَالَطَهُ بَثٌّ لَا يَعْرِفُهُ، وَنَجِيُّ هَمٍّ مَا كَانَ يَجِدُهُ، وَتَوَلَّدَتْ فِيهِ فَتَرَاتُ عِلَلٍ آنَسَ مَا كَانَ بِصِحَّتِهِ، فَفَزِعَ إِلَى مَا كَانَ عَوَّدَهُ الْأَطِبَّاءُ مِنْ تَسْكِينِ الْحَارِّ بِالْقَارِّ وَتَحْرِيكِ الْبَارِدِ بِالْحَارِّ، فَلَمْ يُطْفِئْ بِبَارِدٍ إِلَّا ثَوَّرَ حَرَارَةً، وَلَا حَرَّكَ بِحَارٍّ إِلَّا هَيَّجَ بُرُودَةً، وَلَا اعْتَدَلَ بِمُمَازِجٍ لِتِلْكَ الطَّبَائِعِ إِلَّا أَمَدَّ مِنْهَا كُلَّ ذَاتِ دَاءٍ، حَتَّى فَتَرَ مُعَلِّلُهُ، وَذَهَلَ مُمَرِّضُهُ، وَتَعَايَا أَهْلُهُ بِصِفَةِ دَائِهِ، وَخَرِسُوا عَنْ جَوَابِ السَّاِئِلينَ عَنْهُ، وَتَنَازَعُوا دُونَهُ شَجِيَّ خَبَرٍ يَكْتُمُونَهُ، فَقَائِلٌ يَقُولُ هُوَ لِمَا بِهِ، وَمُمَنٍّ لَهُمْ إِيَابَ عَافِيَتِهِ، وَمُصَبِّرٌ لَهُمْ عَلَى فَقْدِهِ، يُذَكِّرُهُمْ أُسَى الْمَاضِينَ مِنْ قَبْلِهِ، فَبَيْنَا هُوَ كَذَلِكَ عَلَى جَنَاحٍ مِنْ فِرَاقِ الدُّنْيَا وَتَرْكِ الْأَحِبَّةِ إِذْ عَرَضَ لَهُ عَارِضٌ مِنْ غُصَصِهِ، فَتَحَيَّرَتْ نَوَافِذُ فِطْنَتِهِ، وَيَبِسَتْ رُطُوبَةُ لِسَانِهِ، فَكَمْ مِنْ مُهِمٍّ مِنْ جَوَابِهِ عَرَفَهُ فَعَيَّ عَنْ رَدِّهِ، وَدُعَاءٍ مُؤْلِمٍ بِقَلْبِهِ سَمِعَهُ فَتَصَامَّ عَنْهُ، مِنْ كَبِيرٍ كَانَ يُعَظِّمُهُ، أَوْ صَغِيرٍ كَانَ يَرْحَمُهُ، وَإِنَّ لِلْمَوْتِ لَغَمَرَاتٍ هِيَ أَفْظَعُ مِنْ أَنْ تُسْتَغْرَقَ بِصِفَةٍ، أَوْ تَعْتَدِلَ عَلَى عُقُولِ أَهْلِ الدُّنْيَا

O, kako je dalek cilj, kako su nemarni posetioci i kako je strašna opasnost?! Ne uzeše pouke iz tog što je puno pouka, ali ih uzeše iz daljina. Zar se hvališu pogibeljima predaka svojih? Ili se nadmeću brojem onih koji su stradali? Hoće oživeti tela njihova koja su ostala bez duše i pokrete koji su isčezli. Osnovanije je da budu vrelo pouke, nego vrelo ponosa. Priličniji su da budu vrelo poniznosti nego časti. Gledaju u njih očima slabovidnim i spuštaju se u provaliju neznanja. Da su mogli pitati o njima prazna dvorišta kuća ruševnih i boravišta opustelih, sigurno bi im odgovorila: Otišli su u zemlju, zalutali, a vi za njima odlazite kao neznalice. Gazite po lobanjama njihovim, sijete po mrtvim telima njihovim, jedete ono što su oni ostavili i stanujete u kućama koje su oni ispraznili. Dani između vas i njih samo vas oplakuju i nad vama izriču pesmu žalosnu. Oni su prethodnici vaši u dostizanju cilja i pre vas stigli su do pojila. Imali su položaje časti i obilje ponosa kao upravnici i kao podanici. Ušli su u unutrašnjost groba, gde je na njih zemlja navaljena, koja je pojela meso njihovo i popila krv njihovu. U udubinama grobova svojih postali su zemlja i više ne rastu, i skriveni su kao da ne postoje. Približavanje opasnosti ih ne plaši, a nedaća oholosti ih ne ojađuje. Ne mare za potrese, niti se osvrću na grmljavinu. Odsutni su i ne očekuju se nazad. Svedoci su, ali nisu prisutni. Bili su zajedno, pa su se raspršili. Bili su prijatelji, pa su se razišli. Vesti njihove su nepoznate i kuće njihove su neme, ali ne usled dužine dobi njihove, niti udaljenosti mesta njihovog, već zato što su ispili čašu koja je govor njihov preinačila u nemost, slušanje njihovo u gluvoću i pokrete njihove u mirovanje. Kao da su utonuli u miran san! Susedi su koji uzajamno ne osećaju naklonost ili prijatelji koji se uzajamno ne posećuju. Vezovi uzajamnog ponašanja njihovog su istrošeni, a veze prijateljstva njihova su prekinute. Zato je svako od njih sam bez obzira što su grupa. Stranci su iako su prijatelji. Nisu svesni jutra posle  noći, ni večeri posle  dana. Kada su otišli, i noć i dan za njih su postali nepostojeći. Osvedočili su se da su opasnosti staništa njihovog strašnije nego što su se pribojavali i videli su da su znaci njihovi veći nego što su pretpostavljali. Zato su im cilja oba pružena sve do mesta koje je dalje od dohvata straha ili nade. Da su u stanju govoriti o tome, zasigurno bi bili nemoćni opisati ono u što su se osvedočili i ono što su videli. Mada su se tragovi njihovi izbrisali i vesti njihove prekinule, pogledi su sposobni izvući pouke ako se na njih usmere. Uši razuma ih čuju i oni govore bez izgovaranja reči. Tako oni kažu: Lica lepa su uništena, a tela njena raspadnuta. Obukli smo trošnu odeću istrulosti. Tesnoća groba nas je nadvladala, a usamljenost nasleđujemo jedan od drugog. Tiha boravišta naša su razorena. Lepota tela naših je iščezla. Znane crte lica naših postale su neprepoznatljive. Boravak naš na mestima usamljenosti se produžio. Ne dobismo olakšanje muke, niti proširenje teskobe. Kada bi ih predstavio sebi u zamišljanju svom ili kada bi se tebi digao zastor koji ih skriva – sada kada su uši njihove izgubile moć svoju i ogluhle, oči njihove ispunjene prašinom i upale, jezici njihovi, koji bejahu vrlo pokretni – iskomadani, srca njihova koja su stalno bila budna, postala nepomična u grudima njihovim, kada se u svakom udu njihovom javilo raspadanje novo, što ih je izobličilo i olakšalo put nedaće prema njima, pa svi oni leže nemoćni, bez ruke ikakve da im pomogne i bez srca ikakvog da se sažali nad njima – uvideo bi zasigurno tugu srca i blato u očima. Svaka nevolja njihova je takva da se položaj njen ne menja, a nedaća ne otklanja. Kako silovito zemlja izjeda telo ugledno i lepotu ushitnu, iako se u svetu ovome hranilo izobiljem i odnegovalo u počasti, držalo se uz užitke i u času žalosti? Ako ga je nevolja pogodila, tražio je utehu kroz zadovoljstva života, kroz igre i zabave. I dok se smejao svetu ovom, a on se smejao njima u okrilju življenja bezbrižnog, vreme ga je pregazilo kao trnje, dani su razorili snage njegove i smrt ga je pogledala izbliza. Zatim ga je savladala žalost teška koju nije poznavao, te bolest zahvati u njemu ono što ranije beše zdravo. Potom se okrenuo onome što lekari čine, suzbijajući vruće hladnim i potičući hladno vrućim, ali hladno je samo uzbudilo vrućinu, dok je vrućina samo povećala hladnoću. I on se nije uravnotežio mešanjem tih naravi, već mu se bolest svaka uvećala toliko da su ga se klonuli lekari njegovi, negovatelji njegovi odustali, a porodica njegova postala nemoćna opisati bolest njegovu, pa je izbegavala odgovarati onima koji se raspitivahu o njemu i međusobno se prepirahu o vesti tužnoj što su je skrivali od njega. Jedni su govorili da je stanje njegovo takvo kakvo je. I tešili su ih nadama u ozdravljenje njegovo, dok su drugi preporučivali strpljivost zato što ga gube, podsećajući ih na primere onih koji su otišli pre njega. I tako, dok je on bio na putu da napusti svet ovaj i ostavi prijatelje, uhvati ga ozbiljno stegnuće takvo da nepomućena misao njegova posta smetena, a vlažnost jezika njegovog isušena. Sada je mnogo pitanja važnih čije odgovore on znade, ali ih ne može izreći. Čuje pozive mnoge, koji su bolni srcu njegovom, ali ostaje gluv na glas starijeg, koga je poštovao, ili mlađeg, koga je milovao. Smrt zaista ima muke; one su tako strašne da se ne mogu ni opisati ni shvatiti umom ljudi na svetu ovome.

  • 10 Maja, 2019

Možda će vas zanimati