Historijska ispravnost Gadira
Historijska ispravnost Gadira
Gadir je vrelo nabujale vode čistoga islama koje vri. Svako ko prihvati ovu zbilju i očisti svoju dušu u bujici istine, nalazi pred sobom čisti islam, a onaj koji s bilo kojim izgovorom zatvori oči da ne gleda, začepi uši da ne čuje, jedino što će moći čuti jeste žubor iz daljine.
Gadir nije prvo mjesto ni jedina prilika da je Poslanik ljudima predstavio svoga nasljednika. To se dešavalo više puta, svakom prilikom na različite načine i različitim riječima. Ova je istina ljudima davana do znanja da bi ih se upoznalo s njihovim budućim vođom. Svi koji su imali dodira i susreta s poslanikom i koji nisu bili neobaviješteni o islamskoj vlasti, znali su da je Ali direktni Poslanikov halifa, najomiljeniji čovjek i ashab najbliži Poslaniku.
Hilafet nije bilo pitanje o kojem bi se ćutalo sve do desete godine po Hidžri. Za poslanikovog halifu znalo se od onog dana kada je u Mekki poslanstvo bilo javno obznanjeno.[1]
Nakon toga, posebno u godinama nakon hidžre, ova tema je do te mjere bila ponavljana da su otprilike svi stanovnici Medine bili upoznati s njom, jer svi su čuli hadis položaja (menzeleta), reijjeta, tajra, ajet mubahele,[2] ajet vilajeta.[3] Sve to je dovelo do toga da ličnost Emirul-mu'minina iz dana u dan bude poznatija i jasnija.
Uza sve to, hadis o Gadiru je izvanredno poznat. Svi hadisi koji govore o ovoj temi ispravni su i poznati, neki su i mutevatir, ali hadis Gadira je prešao i granice tavatura.
Merhum ‘Ilmul-huda Sejjid Murteda u vezi s ovim kaže:
“Čovjek koji bude tražio argument za ispravnost ove vijesti je kao onaj koji traži argument ispravnosti borbi i stavova Božijeg poslanika, ili je poput onoga koji sumnja da se uopće dogodio Oprosni hadž, jer svi ovi događaji na istoj su ravni po poznatosti ljudima. Zato su ga svi alimi šiijske provenijencije prenijeli, muhadisi ga prenose svojim lancima prenosilaca, historičari i zapisivači tradicije ga bilježe na način kako se prenose poznati i važni događaji, bez posebnog lanca, s generacije na generaciju jedni od drugih, a muhaddisi ga svrstavaju u kategoriju ispravnih hadisa. Ovaj hadis ima obilježja kakva drugi hadisi nemaju jer se hadisi dijele na dvije kategorije.
Jedna je kategorija hadisa koji nemaju potrebu za neprekidnim lancem prenosilaca, poput vijesti o bici na Bedru, Džemelu, Siffinu i svim ostalim poznatim događajima, koje ljudi prenose s generacije na generaciju i bez prenosilaca znaju za njih. Druga kategorija hadisa ima potrebu za spojenim lancem prenosilaca, poput hadisa o šerijatskim propisima.
Vijest o Gadiru prenesena je na oba načina, dakle i kao poznata svima, bez potrebe za senedom, a ima i čitav niz neprekinutih seneda, tj. lanaca prenosilaca. Pored toga, hadisi koji se prenose u vezi sa šerijatskim propisima su svi u obliku jednog habera, jednog hadisa od jednog prenosioca, dok hadis o gadiru ima ogroman broj prenosilaca.”[4]
Nemamo namjeru u ovom eseju navoditi imena prenosilaca hadisa o gadiru jer, kao prvo, za tako nešto nema ni dovoljno prostora niti potrebe, a kao drugo, Merhum Allame Emini već je u El-Gadiru naveo imena svih prenosilaca tako što ih je hronološki poredao. Zato ćemo se mi zadovoljiti spominjanjem broja prenosilaca iz svakog stoljeća, a svi koji su zainteresirani mogu se obratiti navedenoj knjizi El-Gadir.[5]
- Broj poslanikovih ashaba koji prenosi ovaj hadis: 110.
- Broj tabiina: 84.
- Broj učenjaka iz drugog stoljeća po Hidžri: 56.
- Broj učenjaka iz trećeg stoljeća po Hidžri: 92.
- Broj učenjaka iz četvrtog stoljeća po Hidžri: 43.
- Broj učenjaka iz petog stoljeća po Hidžri: 24.
- Broj učenjaka iz šestog stoljeća po Hidžri: 20.
- Broj učenjaka iz sedmog stoljeća po Hidžri: 21.
- Broj učenjaka iz osmog stoljeća po Hidžri: 18.
- Broj učenjaka iz devetog stoljeća po Hidžri: 16.
- Broj učenjaka iz desetog stoljeća po Hidžri: 14.
- Broj učenjaka iz jedanaestog stoljeća po Hidžri: 12.
- Broj učenjaka iz dvanaestog stoljeća po Hidžri: 13.
- Broj učenjaka iz trinaestog stoljeća po Hidžri: 12.
- Broj učenjaka iz četrnaestog stoljeća po Hidžri: 19.
On piše:
“Ovaj hadis Ahmed ibn Hanbel prenosi s 40 seneda, Ibn Džerir Taberi sa sedamedeset i nekoliko seneda, Džezeri Mekri s 80 seneda, Ibn ‘Akde sa 105 seneda, Ebu S'ad Mes'ud Sidžistani sa 120 seneda, Ebu Bekir Dži'abi sa 125 seneda.”[6]
Ibn Hadžer u knjizi Sava'iq piše:
“Ovaj hadis prenosi 30 ashaba direktno od Poslanika, a veliki dio tih esnada ili je sahih ili hasen.”[7]
Ibn Magazeli u knjizi Menakib piše:
“Hadis o Gadiru je sahih, ispravan, kojeg prenosi približno sto prenosilaca, među kojima je i deset obradovanih (‘ašere mubešire) koji ga prenose od Poslanika. Ovaj hadis je sabit/čvrst i ne može mu se prigovoriti. Ovo je dobro kojeg je ostvario samo Ali i niko u ovom dobru nije mu sudionik.”[8]
Sejjid ibn Tavus, šiijski alim, u vrijednoj knjizi Ikbalul-e'amal piše:
“Ebu S'ad Mes'ud ibn Nasir Sidžistani, sunijski učenjak, napisao je knjigu u sedamnaest svezaka koju je naslovio Ed-diraje fi hadisil-wilaje, gdje ovaj hadis prenosi od 120 ashaba.”
Muhammed ibn Džerir Taberi u knjizi Er-reddu ‘ala el-hurkusijje hadis vilajeta prenosi na preko 75 načina.
Ebul-Kasim Abdullah Huskani u vezi s ovom temom piše knjigu koju naslovljava De'al-hudati ila hakkil-vulati. Također Ebul-‘Abbas Ahmed ibn Se'id ibn Ukde piše knjigu koju naslovljava Hadisul-vilajeti u kojoj ovaj hadis prenosi na preko 150 načina. Nakon što je prenio sve te hadise, piše:
“Sve ove knjige, osim Taberijeve, postoje u mojoj privatnoj biblioteci, posebno knjiga Ibn Ukde čiji primjerak je napisan za njegova života godine 330. po Hidžri.”[9]
Rijetka je stvar činjenica da nakon drugog stoljeća po Hidžri, nakon što se povlače granice među mezhebima, nijedan od ravija ovog hadisa nije šiija. Isto tako rijedak je šiijski alim koji ovaj hadis ne prenosi s različitim senedima. Važnost hadisa o Gadiru dostigla je taj stepen da veliki broj učenjaka iz islamskog svijeta napiše knjigu u vezi s njim. Istaknuti učenjak Allame Emini u El-Gadiru do svojeg vremena je nabrojao 26 ovakvih knjiga koje su napisali istaknuti učenjaci s nastojanjem da dokažu tavatur ovog hadisa ili pak da ispitaju vidove poruka sadržanih u ovom njemu.[10]
Ovaj događaj toliko je evidentan i jasan među muslimanima da Ehli bejt i njihove pristalice u različitim situacijama argumentiraju i raspravljaju upravo njime.
U rivajetima ćemo naići na veliki broj slučajeva gdje Emirul-mu'minin, a.s., u godinama koje slijede nakon smrti Poslanika na različitim skupovima zbog različitih prilika zaklinje ashabe sljedećim riječima:
“Zar se ne sjećate kada je Poslanik na Gadiru rekao:
‘Kome sam ja zaštitnik…’, a oni su se zaklinjali da se sjećaju tog događaja.”
Sukladno rečenom, hadis Gadira je zbilja i realnost do čije istinitosti ne može doseći ruka zlonamjernika niti malodušnost neznalica. Ne mogu mu nanijeti ni mrlju, a nekamoli da ga mogu zasjeniti ili poreći.
Autor knjige Imam Ali, Abdul-Fetah Abdul-Maksud Misri, u kontekstu objašnjenja u vezi s knjigom El-Gadir piše:
“Bez ikakve sumnje, hadis Gadira je istina koja se ne može poreći, jasna i blještava poput dnevne svjetlosti. To je glamurozni događaj nadahnuća koji se širi iz Poslanikovih grudi kako bi ummetu postala jasna vrijednost i veličina brata kojeg on izabira i odgaja svojom rukom.”[11]
[1] Kenzul-‘ummal, tom XIII, str. 114, hadis 36371; str. 129, hadis 36407; str. 131, hadis 36419; Faraidus-simtejn, tom I, poglavlje XVI, str. 85, hadis 65.
[2] Ali Imran, 61.
[3] El-Maida, 55.
[4] Talhisuš-Šafi, tom I, str. 168.
[5] El-Gadir, tom I, str. 14-151.
[6] El-Gadir, tom I, fusnota na str. 14.
[7] Es-Savaikul-muhrike, str. 188, hadis 4.
[8] Manakibu Ibn Magazeli, str. 27, hadis 39.
[9] Ikbalul-e'mal, str. 453.
[10] El-Gadir, tom I, str. 152-158.
[11] El-Gadir, uvod tom VI.
