Tevhid po svojstvima

Tevhid po svojstvima

Tevhid po svojstvima podrazumijeva shvatanje i spoznaju Svete Biti po jednoći istovjetnoj svojstvima i po međusobnoj jednoći svojstava. Tevhid po biti znači poricanje posjedovanja drugog i poricanje posjedovanja sličnog, a tevhid po svojstvima podrazumijeva poricanje svake vrste mnoštva i složenosti biti Božije. Božija Bit posjeduje svojstva savršenstva ljepote i veličanstvenosti, ali istovremeno ne posjeduje različite zbiljske dimenzije. Razlika između biti i svojstava te međusobna razlika svojstava, nužno prati ograničena bića. Za neograničeno biće, kao što se ne može zamisliti drugi, ne može se zamisliti ni mnoštvo, složenost i razlika između biti i svojstava. Tevhid po svojstvima kao i tevhid po biti jeste jedno od načela islamskog učenja i jedna od najuzvišenijih vrhunskih ljudskih misli, koja je naročito iskristalizirana u Ehli bejtskoj školi učenja. Ovdje ćemo ukazati samo na dio iz Nehdžu-l-belage koji je potvrda naše tvrdnje i objašnjenje za ovaj dio.

U prvom govoru Nehdžu-l-belage stoji:

الحمد لله الذي لا يبلغ مدحته القائلون و لا يحصى نعمائه العادون، و لا يُؤدي حقه المجتهدون، الذي لا يدركه بعد الهمم، و لا يناله غوص الفطن، الذي ليس لصفته حد محدود و لا نعت موجود

“Hvala pripada Bogu, Čiju slavu govornici ne mogu iskazati, Čije blagodati brojitelji ne mogu izbrojiti, a Čije pravo ne mogu odužiti oni koji se trude, Kojeg ne pojme ni daleke ambicije, te shvatanja zadubljena ne mogu doseći. Njemu – za Čije svojstvo nema granice nikakve, niti opisa ikakva – nije određeno vrijeme nikakvo i nije ustvrđeno trajanje nikakvo.”

U ovim rečenicama, kao što vidimo, spominju se neograničena Božija svojstva. Nakon nekoliko rečenica, dalje se kaže:

کمال الاخلاص له نفی الصفات عنه لشهادة کل موصوف أنه غیر الصفة و شهادة کل صفة أنها غیر الموصوف فمن وصف الله سبحانه فقد قرنه و من قرنه

“A savršena posvećenost Njemu (na postojan način Mu se pokoriti) jest odricati Mu svojstva, budući da je svako svojstvo dokaz da je ono različno od onog što opisuje, a sve ono što je opisano različno je od svojstva. Tako, svako ko Boga opisuje priznaje Njemu slična, a ko priznaje Njemu slična…”

U ovim rečenicama za Boga je i utvrđeno svojstvo (Onaj za čije svojstvo nema granice nikakve), a i porečeno Mu je svojstvo (budući da je svako svojstvo dokaz da je ono različno od onog što opisuje). Iz samih ovih rečenica jasno je da svojstvo kojim je Bog opisan jeste neograničeno svojstvo – koje se odnosi na neograničenost biti, što je isto što i sama bit. Svojstvo od kojega je Bog čist i izuzet jeste ograničeno svojstvo koje je nešto mimo biti i mimo drugog svojstva. Prema tome, tevhid po svojstvima znači shvatanje i spoznaja jednoće Biti i atributa Istine.